Η εκδήλωση του «Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης» (Ο.Π.Ε.Δ.), που πραγματοποιήθηκε στο Αμφιθέατρο «Λάμπρος Μαργαρίτης» τουΥπουργείου Δικαιοσύνης την Τρίτη 15 Οκτωβρίου, αποτέλεσε σημείο συνάντησης όλων των εμπλεκομένων στο ελληνικό δικαστικό σύστημα. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η αναφορά της πλειονότητας της Ανώτατης Δικαστικής Εξουσίας και στους τρεις θεμελιώδεις πυλώνες της δικαιοσύνης: τους Δικαστικούς Λειτουργούς, τους Δικαστικούς Υπαλλήλους και τους Δικηγόρους.
Γράφει ο Ευάγγελος Ρηγάτος: Εκτελεστικός Υπεύθυνος του ΟΠΕΔ –
Επικεφαλής της ομάδας εργασίας “Δικαιοσύνη, Νέα Διοίκηση (New Management) και Βιώσιμη Ανάπτυξη”.
Προτεραιότητα στις Προσλήψεις και τις Νέες Τεχνολογίες: Ομιλία του Προέδρου του ΣτΕ για το Μέλλον της Δικαιοσύνης
Εξαιρετική εντύπωση άφησε η ομιλίατου Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, κ. Μιχάλη Πικραμένου, ο οποίος τόνισε με έμφαση την ανάγκη για άμεσες προσλήψεις δικαστικών υπαλλήλων, καλώντας την πολιτική ηγεσία να δώσει προτεραιότητα στο θέμα αυτό. Το θερμό χειροκρότημα που ακολούθησε τον χαιρετισμό του, επιβεβαίωσε τη σπουδαιότητα της παρέμβασής του. Σημειώνεται ότι ο Υπουργός Δικαιοσύνης παρέμεινε σχεδόν μέχρι το τέλος της εκδήλωσης και αφιέρωσε χρόνο για να συνομιλήσει προσωπικά με τους παρευρισκόμενους, ενισχύοντας τον διάλογο για το μέλλον της δικαιοσύνης.
Η εκδήλωση επικεντρώθηκε στην ψηφιοποίηση, την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) και τις νέες τεχνολογίες, με βασικό στόχο την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανάγκη εκπαίδευσης όλων των εμπλεκομένων, από δικαστικούς λειτουργούς έως δικαστικούς υπαλλήλους, ώστε να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στις νέες τεχνολογίες και εργαλεία. Σημειώθηκε επίσης ο κοινωνικός και οικονομικός αντίκτυπος των αλλαγών, καθώς η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της εμπιστοσύνης των πολιτών και στη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης.
Ψηφιοποίηση και Τεχνοηθική στη Δικαιοσύνη: Ο Διάλογος για τη Συνεχή Βελτίωση και τον Εκσυγχρονισμό
Αναφορά έγινε στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του πολίτη μέσα από τη χρήση νέων τεχνολογιών (chatbots, backlog, CRM, ERP) καθώς και στην τεχνοηθική, που αφορά τη σωστή και υπεύθυνη αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στη δικαιοσύνη. Παρουσιάστηκαν παραδείγματα από χώρες όπως η Εσθονία και η Δανία, οι οποίες έχουν πρωτοστατήσει στην ψηφιοποίηση των δικαστικών συστημάτων, προωθώντας γρήγορες και ασφαλείς διαδικασίες ΤΝ, ενώ παράλληλα προστατεύουν τα δικαιώματα των πολιτών και εξασφαλίζουν διαφάνεια.
Μεγάλο ενδιαφέρον προκάλεσε η ελεύθερη συζήτηση που έλαβε χώρα στο τέλος της εκδήλωσης. Οι ερωτήσεις του κ. Σωτηρίου Τριπολιτσιώτη και του κ. Αναστασίου Καραμπαμπά άνοιξαν διάλογο σχετικά με το μέλλον της δικαιοσύνης. Μία ιδιαίτερα καίρια ερώτηση, Τι πρέπει να γίνει; έθεσε στο επίκεντρο τις ανάγκες για ριζική αλλαγή στον τρόπο σκέψης, την υιοθέτηση μιας κουλτούρας συνεχούς βελτίωσης, την αντιμετώπιση του ελλείμματος στην επικοινωνία και τη συνολική αναμόρφωση του τρόπου διοίκησης. Αυτά τα ζητήματα αναδεικνύονται ως καίρια για τον εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης και δείχνει να έχουν ωριμάσει οι συνθήκες να προκληθεί ένας επόμενος δημόσιος διάλογος με αυτή την θεματολογία.
Η κουλτούρα συνεχούς βελτίωσης προϋποθέτει μια συνειδητή δέσμευση για εξέλιξη και προσαρμογή στις απαιτήσεις του παρόντος και του μέλλοντος. Αντίθετα, οι άγονες ιδεοληψίες εγκλωβίζουν σε στερεότυπα και αμετακίνητες απόψεις, βάζοντας εμπόδια στην πρόοδο. Μια δυναμική προσέγγιση που ενθαρρύνει την αυτοκριτική, την αναθεώρηση διαδικασιών και τη συνεχή βελτίωση, επιτρέπει την αντιμετώπιση
των προκλήσεων και αποτρέπει την υποβάθμιση, οδηγώντας στη βιώσιμη ανάπτυξη. Μια αυθαίρετη προσέγγιση για το τι είναι «ανθρώπινο» και το ποιος επωφελείται, είτε υλικά είτε μέσα από «οπορτουνιστικές πρακτικές», οδηγεί τη σκέψη σε αδιέξοδο.
Αντί να προάγει την κατανόηση και την ουσιαστική επίλυση προβλημάτων, ενισχύει μια εσωτερική σύγχυση που παραλύει τη δράση. Αυτός ο εφησυχασμός, που στηρίζεται στην εύκολη στοχοποίηση και την απουσία ευθύνης, δεν προσφέρει καμία πραγματική λύση, αλλά αναζητά μάταια την "λύτρωση" σε ιδεαλιστικές ή καλλιτεχνικές προσεγγίσεις, όπως η… ποίηση. Χωρίς ένα ρεαλιστικό σχέδιο δράσης, η σκέψη παραμένει σε έναν φαύλο κύκλο αυτο-αναφοράς και πνευματικής αδράνειας.
Προς επίρρωσιν, ο Εθνικός Εκπρόσωπος στη CEPEJ, κ. Κωνσταντίνος Κουσούλης, πολύ εύστοχα, επισήμανε ότι οι διαδικαστικές αγκυλώσεις στον ευρύτερο χώρο μας οφείλονται στην αδυναμία προσαρμογής στις νέες συνθήκες και στην αποδοχή του καινούργιου. Αυτή η στρεβλή αντίληψη για την κατεύθυνση της προόδου εμποδίζει την αναγκαία αλλαγή και τη βελτίωση των διαδικασιών.
Η δημιουργία οργανογραμμάτων που ευνοούν την επικοινωνία είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική λειτουργία των δικαστικών συστημάτων.
Σχεδιάζοντας οργανογράμματα που είναι εύκολα αναγνώσιμα, αποφεύγουμε την υπερβολική πολυπλοκότητα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να ενσωματωθούν οριζόντιες σχέσεις, επιτρέποντας στους εργαζόμενους να επικοινωνούν μεταξύ τους χωρίς αυστηρές
ιεραρχίες.
Ειδικότερα, η ενίσχυση της οριζόντιας επικοινωνίας μέσω ομάδων εργασίας και διατομεακών συνεργασιών μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη
συνεργασία. Η δημιουργία δικτύων επικοινωνίας είναι καθοριστική. Μηχανισμοί που διευκολύνουν τη δια-οργανωτική επικοινωνία, όπως ομάδες έργου ή δίκτυα, επιτρέπουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ διαφορετικών τμημάτων. Επίσης, η συνεχιζόμενη ανατροφοδότηση μέσω περιοδικών συναντήσεων και φόρουμ επιτρέπει στους εργαζόμενους να εκφράζουν τις απόψεις και τις προτάσεις τους, ενισχύοντας την αίσθηση συμμετοχής και εμπλοκής.
Σημαντικό είναι επίσης να καθοριστούν σαφείς διαδρομές επικοινωνίας και ιεραρχίες, ώστε οι εργαζόμενοι να γνωρίζουν πώς να απευθύνονται για διάφορα ζητήματα. Δημιουργώντας «κανάλια» ή ειδικές θέσεις που αναλαμβάνουν την επικοινωνία μεταξύ τμημάτων, διευκολύνεται η ροή της πληροφορίας. Η χρήση ψηφιακών εργαλείων επικοινωνίας και συνεργασίας, όπως πλατφόρμες διαχείρισης έργων και ηλεκτρονική αλληλογραφία, μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω την άμεση και γρήγορη επικοινωνία. Με αυτές τις στρατηγικές, τα οργανογράμματα μπορούν να διαμορφωθούν με τέτοιον
τρόπο ώστε να ενισχύουν την επικοινωνία και να διευκολύνουν την αποτελεσματική συνεργασία σε οργανωτικούς φορείς.
Η εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων management στα δικαστικά συστήματα μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια. Μέθοδοι όπως η διοίκηση με βάση τα δεδομένα (data-driven management) και η εφαρμογή Agile πρακτικών προάγουν τη γρήγορη προσαρμογή σε αλλαγές και την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Επιπλέον, η ενίσχυση της επικοινωνίας μεταξύ δικαστικών λειτουργών, δικηγόρων και δικαστικών υπαλλήλων μέσω διατομεακών ομάδων και ηλεκτρονικών εργαλείων διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία.
Συνολικά, η υιοθέτηση αυτών των μεθόδων μπορεί να συμβάλει στην ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο σύστημα.
Σε έναν κόσμο που η ατομική ταυτότητα και η ανάγκη αναγνώρισης γίνεται ολοένα και πιο έντονη, ο νομικός κόσμος μπορεί να προωθήσει μια οικουμενική κατανόηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας μέσω της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Έχοντας την προστασία των ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων στο επίκεντρο, το δικαστικό σύστημα οφείλει να κινηθεί προς τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που ευνοούν μια βιώσιμη ανάπτυξη. Όταν οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς και αισθάνονται ότι η δικαιοσύνη εφαρμόζεται αμερόληπτα, το νομικό και οικονομικό σύστημα ενισχύεται, προωθώντας την σταθερότητα της χώρας. Υπό αυτό το πρίσμα ο ΟΠΕΔ, ως μια πολυσυλλεκτική οντότητα και μέσα από την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μελών του, οφείλει να στρέφει τη ματιά του προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο Βαγγέλης Γ. Ρηγάτος είναι Δικαστικός Υπάλληλος, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου MBA. Είναι εκλεγμένος εκπρόσωπος στην Ομοσπονδία Δικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδας, αντιπρόσωπος της Αιτωλοακαρνανίας στο Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας και μέλος του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης.
