Εγκύκλιο εξέδωσε η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας με την οποία επικεντρώνεται στις αρμοδιότητες των Δήμων, Περιφερειών και άλλων εμπλεκόμενων φορέων στην πρόληψη πλημμυρικών φαινομένων. Η εγκύκλιος αποτελεί οδηγό για τον συντονισμό και την οργάνωση δράσεων, με έμφαση στα προληπτικά μέτρα, τον καθορισμό ρόλων και τη διαχείριση κρίσεων. Οι οδηγίες αυτές αντανακλούν όπως αναφέρεται στην εγκύκλιο, τη σημασία που αποδίδει η Πολιτεία στη θωράκιση των περιοχών έναντι ακραίων καιρικών φαινομένων που εντείνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Η εγκύκλιος σύμφωνα με τη Γ.Γ παρέχει σαφείς κατευθύνσεις για την πρόληψη και διαχείριση πλημμυρών, θέτοντας τις βάσεις για τον καλύτερο συντονισμό και την αποτελεσματική δράση. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, σε συνεργασία με τους άλλους φορείς, καλούνται να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα θωρακίσουν τις τοπικές κοινότητες από τις καταστροφικές συνέπειες των πλημμυρών.
1) Στόχοι και Πλαίσιο της Εγκυκλίου
Η εγκύκλιος ορίζει τους βασικούς στόχους για την πρόληψη των πλημμυρών:
Ενίσχυση της θωράκισης από πλημμυρικά φαινόμενα μέσα από ολοκληρωμένα αντιπλημμυρικά έργα.
Βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.
Διασφάλιση της διαφάνειας και της σαφήνειας στις αρμοδιότητες Δήμων, Περιφερειών, Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και άλλων οργανισμών.
Ενεργοποίηση του συνόλου των τοπικών μηχανισμών για την προετοιμασία και αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών.
Οι κατευθύνσεις της εγκυκλίου βασίζονται στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, όπως ορίζεται στον Ν.4662/2020 για την πολιτική προστασία και τις αρμοδιότητες σε θέματα αντιπλημμυρικής προστασίας.
2) Αρμοδιότητες και Ρόλοι των Δήμων και Περιφερειών
Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες αναλαμβάνουν βασικές ευθύνες, με την εγκύκλιο να εξειδικεύει το πεδίο αρμοδιοτήτων τους:
Αρμοδιότητες Δήμων
Καθαρισμός Υδατορεμάτων: Οι Δήμοι έχουν την ευθύνη για την απομάκρυνση φερτών υλικών και απορριμμάτων από υδατορέματα που βρίσκονται εντός των διοικητικών ορίων τους. Σκοπός είναι η αποκατάσταση της φυσικής ροής του νερού και η αποφυγή τοπικών πλημμυρικών φαινομένων.
Συντήρηση Υποδομών: Υπεύθυνοι για τη συντήρηση αποστραγγιστικών δικτύων, οδικών αγωγών και άλλων έργων, ώστε να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία τους.
Τοπική Διαχείριση Κρίσεων: Οργάνωση Τοπικών Επιχειρησιακών Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΤΕΣΟΠΠ) για την έγκαιρη αντίδραση σε επικείμενους κινδύνους.
Αρμοδιότητες Περιφερειών
Διευθέτηση Υδατορεμάτων: Οι Περιφέρειες αναλαμβάνουν πιο εκτεταμένες παρεμβάσεις, όπως η διευθέτηση χειμάρρων, η κατασκευή φραγμάτων και άλλων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας.
Στρατηγικός Σχεδιασμός: Συμβολή στην κατάρτιση περιφερειακών σχεδίων πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.
Συνεργασία με Αποκεντρωμένες Διοικήσεις
Οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, σε συνεργασία με τις δασικές υπηρεσίες, έχουν καθοριστικό ρόλο στον καθορισμό και την παρακολούθηση έργων που αφορούν δασικές εκτάσεις και προστατευόμενες περιοχές.
Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας
Η εγκύκλιος υπογραμμίζει την ανάγκη αξιοποίησης των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ), που περιλαμβάνουν:
Χάρτες Επικινδυνότητας: Καθορίζουν περιοχές υψηλού κινδύνου και προτεραιότητες για παρεμβάσεις.
Οδηγίες Προστασίας: Συγκεκριμένες ενέργειες για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από πλημμύρες.
Διαχείριση Κρίσεων: Σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, όπως εκκενώσεις περιοχών ή αποκατάσταση ζημιών.
Προληπτικά Μέτρα και Ενίσχυση Ετοιμότητας
Η πρόληψη αποτελεί κεντρικό πυλώνα της αντιπλημμυρικής προστασίας. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες καλούνται να λάβουν τα εξής μέτρα:
Καθαρισμός Ρεμάτων και Δικτύων: Συστηματικός καθαρισμός πριν την έναρξη της περιόδου έντονων βροχοπτώσεων.
Διοργάνωση Ασκήσεων Ετοιμότητας: Τα Τοπικά Συντονιστικά Όργανα καλούνται να προγραμματίσουν τακτικές ασκήσεις για τη βελτίωση της ανταπόκρισης σε περιπτώσεις πλημμυρών.
Ενημέρωση Πολιτών: Οι τοπικές αρχές πρέπει να ενημερώνουν τους πολίτες για τους κινδύνους και τα μέτρα αυτοπροστασίας μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης.
Διαχείριση Κατάστασης Έκτακτης Ανάγκης
Σε περίπτωση πλημμύρας, η εγκύκλιος καθορίζει διαδικασίες για την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης:
Συντονισμός Φορέων: Άμεση κινητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων αρχών, συμπεριλαμβανομένων πυροσβεστικών και διασωστικών δυνάμεων.
Αποκατάσταση Ζημιών: Προτεραιότητα στην αποκατάσταση βασικών υποδομών, όπως οδικά δίκτυα και δίκτυα ύδρευσης.
Καταγραφή Επιπτώσεων: Οι τοπικές αρχές πρέπει να καταγράφουν τις ζημιές για τη διεκδίκηση αποζημιώσεων και τη βελτίωση του σχεδιασμού.
Προκλήσεις και Προοπτικές
Η εφαρμογή των οδηγιών της εγκυκλίου συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις:
Έλλειψη Πόρων: Πολλοί Δήμοι αντιμετωπίζουν περιορισμούς σε ανθρώπινο δυναμικό και χρηματοδότηση, γεγονός που δυσχεραίνει την αποτελεσματική πρόληψη.
Γραφειοκρατία: Η διαδικασία έγκρισης και υλοποίησης έργων συχνά καθυστερεί λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων.
Κλιματική Αλλαγή: Οι αυξανόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής απαιτούν αναθεώρηση και ενίσχυση των υπαρχόντων σχεδίων.
Παρά τις δυσκολίες, η εγκύκλιος Α5519 αποτελεί ένα βήμα προς τη δημιουργία ενός πιο οργανωμένου και αποτελεσματικού πλαισίου διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας.
