Απέναντι ακριβώς από την Ιεράπετρα βρίσκεται ένα μικρό, μακρόστενο νησάκι που βρέχεται από τα νερά του Λιβυκού πελάγους. Πρόκειται για ένα νησί-μινιατούρα γεμάτο υπέροχες παραλίες.
Είναι σχεδόν επίπεδο και διαθέτει ένα μεγάλο, πανέμορφο δάσος από άρκευθο – ή θαλασσόκεδρο, όπως είναι επίσης γνωστό – με δέντρα που φτάνουν συχνά τα 7 μέτρα και μετρούν δύο αιώνες ζωής. Το δάσος καταλαμβάνει περίπου 350 στρέμματα, ενώ ανάμεσα στα δέντρα υπάρχουν κάποια που ξεπερνούν τα 10 μέτρα και τα 300 χρόνια ζωής. Οι θαλασσόκεδροι συγκρατούν με τις ρίζες τους την άμμο και δημιουργούν ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς. Ωστόσο, αν και η διέλευση μέσα από το δάσος, καθώς και το κάμπινγκ, απαγορεύονται, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αγνοούν τους κανόνες, με αποτέλεσμα η άμμος να κατεβαίνει, οι ρίζες των δέντρων να εκτίθενται και σιγά-σιγά αυτά να ξεραίνονται ή να μην μπορούν να αντέξουν τους ισχυρούς ανέμους και να ξεριζώνονται.
Εκτός από τους πανέμορφους άρκευθους, στη Χρυσή μπορείτε να θαυμάσετε και απολιθωμένα κοχύλια ηλικίας από 350.000 έως και 70.000 ετών. Ανατολικά της παραλίας Μπελεγρίνας υπάρχουν εκατομμύρια απολιθωμένα κοχύλια, ενώ αρκετά από αυτά θα βρείτε επίσης στις παραλίες Καταπρόσωπο, Αυλάκι και Άγιο Νικόλαο. Συνολικά έχουν προσδιοριστεί 49 είδη οργανισμών.
Και αν πιστεύετε πως την ομορφιά της Χρυσής την ανακαλύψαμε σχετικά πρόσφατα, κάνετε λάθος. Οι αρχαίοι Έλληνες, καθώς και οι Ρωμαίοι, είχαν επισκεφθεί το νησί πολύ πριν από εμάς, όπως μαρτυρά ο αρχαιολογικός χώρος δίπλα στο φάρο, όπου εντοπίστηκε οικισμός της Μινωικής και Ρωμαϊκής περιόδου. Ο οικισμός αυτός περιλαμβάνει οικίες, λαξευτούς τάφους και εργαστήρια ψαράδων. Η Χρυσή, όπως και το Κουφονήσι στα ανατολικά, αποτελούσε σημαντικό κέντρο παραγωγής πορφύρας, καθώς τα κοχύλια Murex brandaris, από τα οποία έβγαζαν το χρώμα, αφθονούσαν. Κοντά στο μικρό λιμανάκι του Αγίου Νικολάου βρίσκεται και μια μικρή αλυκή, που το χειμώνα αποτελεί καταφύγιο για δεκάδες πουλιά, ενώ υπάρχει άλλη μια πάνω από την παραλία Βάγκες στα νότια του νησιού. Στα βορειοδυτικά του νησιού βρίσκεται και ένα μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, αν και έχει δεχθεί αρκετές παρεμβάσεις μέχρι σήμερα. Το νησί αποτελούσε επίσης ησυχαστήριο για μοναχούς ερημίτες κατά τη Βυζαντινή περίοδο.
Οι παραλίες του νησιού είναι αμμώδεις και οι περισσότερες έχουν αμμοθίνες, κέδρους, θαμνοκυπάρισσα, χαμηλή, θαμνώδη βλάστηση και άπειρα κοχύλια. Αν και στο σύνολό τους έχουν βραχώδη βυθό, ιδίως στην αρχή τους, είναι πολύ δημοφιλείς, καθώς το τοπίο και τα γαλαζοπράσινα νερά τους είναι συγκλονιστικής ομορφιάς. Καραβάκια αναχωρούν καθημερινά από την Ιεράπετρα και χρειάζονται περίπου 45-50 λεπτά για να φτάσουν στο νότιο λιμάνι του νησιού, στην παραλία Βουγιού Μάτι. Για λόγους προστασίας του νησιού, τα καραβάκια προσεγγίζουν σε κοντινή απόσταση τέτοια ώστε να μπορείτε να κολυμπήσετε μέχρι την ακτή. Από εκεί ξεκινά μονοπάτι ανάμεσα στους θαλασσόκεδρους που οδηγεί στην πιο δημοφιλή παραλία, την Μπελεγρίνα. Τα προηγούμενα χρόνια ήταν οργανωμένη, πλέον όμως όχι. Ωστόσο, για τον παραπάνω λόγο, η πρόσβαση στο εσωτερικό του νησιού δεν επιτρέπεται, επομένως μόνο παραλιακά μπορείτε να επισκεφθείτε την κάθε παραλία.
Στα βόρεια, θα συναντήσετε την παραλία Αυλάκι, που έχει λαχταριστά ρηχά νερά και ένα μικρό κεδρόδασος στο φόντο. Στη συνέχεια συναντάτε τον Χατζηβόλακα, τη μεγαλύτερη παραλία του νησιού. Κατά μήκος της υπάρχουν αμμοθίνες και σε κάποια σημεία ηφαιστειογενείς βράχοι. Στο μέσο της παραλίας υπάρχει και ένας μεγάλος βράχος, του Χατζή ο Βόλακας, που δίνει το όνομά του στην παραλία. Αν και τα νερά είναι υπέροχα, ο βυθός εδώ είναι βραχώδης, γι’ αυτό την προτιμούν λιγότεροι. Εάν θέλετε σχετική ηρεμία, προτιμήστε τη. Παραδίπλα βρίσκεται η Μπελεγρίνα, από τις μεγαλύτερες και πιο δημοφιλείς παραλίες του νησιού, και όχι άδικα. Με λευκή άμμο και ψιλό χαλικάκι αναμειγμένο με σπασμένα κοχύλια εκεί που σκάει το κύμα, έχει ίσως από τα πιο όμορφα νερά που έχετε δει, ενώ οι χαμηλοί αμμόλοφοι με κέδρους στο πάνω μέρος της προσθέτουν έξτρα πόντους στην ομορφιά της.
Στα ανατολικά βρίσκεται η Καταπρόσωπο, μια μεγάλη αμμώδης παραλία με γαλαζοπράσινα νερά που θυμίζουν εξωτικό νησί. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται το Μικρονήσι, «κατά πρόσωπο» δηλαδή με την παραλία στη Χρυσή. Τα νερά είναι ρηχά και ιδανικά για μάσκα· μάλιστα, μέχρι το Μικρονήσι, δεν ξεπερνούν τα 5 μέτρα. Στον λόφο πάνω από την παραλία βρίσκεται ένα παλιό φυλάκιο· αν ανεβείτε μέχρι εκεί, μπορείτε να δείτε όλο το νησί.
