Η συνέντευξή μας με την Γεωργία Γιαννακοπούλου προσφέρει μια συναρπαστική εξερεύνηση του σύγχρονου εκπαιδευτικού τοπίου. Καθώς βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι της παράδοσης και της προόδου, η συζήτηση αυτή εμβαθύνει στις δυναμικές στρατηγικές που διαμορφώνουν το μέλλον της μάθησης.
Με φόντο τις μεταβαλλόμενες οικογενειακές δομές, εμβαθύνουμε στις πολύπλευρες επιπτώσεις της απουσίας των γονέων από το σπίτι. Αυτή η συζήτηση περιηγείται στη λεπτή ισορροπία μεταξύ της καλλιέργειας της γνωστικής ανάπτυξης και της αντιμετώπισης των συναισθηματικών αναγκών των παιδιών, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου οι απαιτήσεις της εργασίας και της ζωής μπορούν να κρατήσουν τους γονείς μακριά.
Αγγέλικα Αγόρα: Κ. Γιαννακοπούλου, οι γονείς είναι δεκτικοί προς τη μέθοδο Μοντεσσόρι; Πόσο εύκολο
να εφαρμοστεί η μέθοδος στο σπίτι;
Γεωργία Γιαννακοπούλου – Οι γονείς που έχουν ενημερωθεί για τα οφέλη της μοντεσσοριανής αγωγής και έχουν ψάξει πληροφορίες μέσω βιβλίων ή σεμιναρίων ή στο διαδίκτυο ,είναι περισσότερο δεκτικοί. Βέβαια είναι και τί ταιριάζει στην κάθε οικογένεια και πως μπορεί να το υποστηρίξει στην καθημερινότητά της.
Είναι μια ολόκληρη φιλοσοφία η μοντεσσοριανή αγωγή, η οποία είναι δύσκολο να εφαρμοστεί εξ ολοκλήρου στην ελληνική κοινωνία, διότι μιλάει για αυτονομία του παιδιού, για ανεξαρτησία, για ελευθερία επιλογών στην καθημερινότητά του, για εσωτερική επιβράβευση και όλα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τον Ελληνικό τρόπο ανατροφής των παιδιών .
Όσον αφορά την εφαρμογή στο σπίτι μπορούν οι γονείς να ξεκινήσουν αρχικά από τα πρακτικά ζητήματα, διαμορφώνοντας τον χώρο του σπιτιού και κάνοντάς τον πιο προσβάσιμο στο παιδί, να μην ειναι απαγορευτικό πχ να παει στο σαλόνι, να έχουμε φροντίσει να είναι ασφαλές να πάει. Να του επιτρέπουμε να συμμετέχει στην καθημερινότητα της οικογένειας, να βοηθάει πχ στην παρασκευή του φαγητού, στο στρώσιμο του τραπεζιού, στο άπλωμα των ρούχων. να φτιάξουμε το δωμάτιο του έτσι ώστε να μπορεί να επιλέγει τα παιχνίδια του ,τα βιβλία του, με έπιπλα χαμηλά και προσβάσιμα στο παιδί. Δεν χρειάζεται να έχουμε υπερβολικά γεμάτα τα δωμάτια των παιδιών, όσο πιο λιτά και με ήσυχα χρώματα και υλικά, τόσο καλύτερα για την συγκέντρωση και την ηρεμία του μυαλού του παιδιού .
Από κει και πέρα θα πρέπει να εμπιστεύονται το παιδί, να ενθαρρύνουν τις επιλογές του, να το αφήνουν να μαθαίνει από τα λάθη του και να ενισχύουν την αυτονομία του και να τονώνουν την αυτοπεποίθησή του. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω οι ίδιοι στην κυριαρχική συμπεριφορά τους και να είναι δίπλα στο παιδί ως παρατηρητές και συνοδοιπόροι, όπως είμαστε κι εμείς στην τάξη.
Αγγέλικα Αγόρα: Τα τελευταία χρόνια υιοθετείται από αρκετές οικογένειες πληθώρα παιδαγωγικών μεθόδων όπως η Μοντεσσόρι ή η θετική διαπαιδαγώγηση πιστεύετε πώς ένας γονέας που δεν εχει δουλέψει με τον εαυτό του μπορεί να εφαρμόσει τις συγκεκριμένες τεχνικές; (Π.χ. ένας ψυχαναγκαστικός γονέας μπορεί να μεταμορφώσει την οποιαδήποτε μέθοδο σε αγώνα δρόμου για το παιδί)
Γεωργία Γιαννακοπούλου – Χαίρομαι που με ρωτάτε. Ένας γονιός που δεν έχει δουλέψει με τον εαυτό του ,όπως συμβαίνει σε όλους μας ,οταν έχουμε μέσα μας άλυτα θέματα και πεποιθήσεις που μας ακολουθούν από την παιδική μας ηλικία ,στην ενήλικη ζωή θα έχουμε κάποιες δυσκολίες. Όταν έρχεται ένα παιδί στην ζωή μας όλα πολλαπλασιάζονται και διογκώνονται ,αυξάνεται το άγχος, νιώθουμε αγωνία και μερικές φορές οι γονείς νιώθουν αβοήθητοι. Υπάρχει πολύ πληροφορία επίσης που τους μπερδεύει ,ειδικά μέσα στο διαδίκτυο ,και εκεί νιώθουν να χάνονται μερικές φορές . Αυτό που θα πρέπει να γίνει είναι να δούμε τί δυσκολίες έχουμε με τον εαυτό μας ,να δούμε την σχέση μας με τον, την σύντροφό μας ,αν έχουμε κοινές απόψεις στον τρόπο που θέλουμε να μεγαλώσουμε το παιδί μας και πόσο συνειδητοποιημένοι είμαστε να γίνουμε γονείς ,κι από κει και πέρα θα βρούμε και την μέθοδο και τον τρόπο διαπαιδαγώγησης.
Ένας ψυχαναγκαστικός γονέας θα δυσκολεύεται πολύ περισσότερο, θα μεταφέρει τους ψυχαναγκασμούς και στο παιδί, οπότε οποιαδήποτε μέθοδο κι αν ακολουθήσει, θα βρίσκει εμπόδια και δυσκολίες να την εφαρμόσει ,πχ δεν θα μπορεί να αφήσει ελεύθερο το παιδί του δεν θα μπορεί να το κάνει ανεξάρτητο γιατί θα του βάζει όρια μεσα από τους ψυχαναγκασμούς του. Εν κατακλείδι θα πω ,οι γονείς να εμπιστεύονται αρχικά τον παιδίατρό τους ,έπειτα την παιδαγωγό στον παιδικό και να απευθύνονται στους κατάλληλους ειδικούς να παίρνουν βοήθεια. Κανένα παιδί δεν γεννιέται με οδηγίες χρήσης και να θυμούνται οι γονείς ότι δεν είναι μόνοι τους, αρκεί να εμπιστευθούν έμπειρους ανθρώπους που θα είναι συνοδοιπόροι τους κι όχι κριτές τους.
Αγγέλικα Αγόρα: Παρατηρούμε πως τα ομαδικά προγράμματα εμπλουτίζονται συνεχώς από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα (νηπιαγωγεία – δημοτικό) ταυτόχρονα όμως η κοινωνία μας γίνεται περισσότερο εγωκεντρική και με χαμηλότερη ενσυναίσθηση. Τελικά το σχολείο από μόνο του μπορεί να βοηθήσει στη διαπαιδαγώγηση ή μόνο με τη συνεργασία της οικογένειας μπορεί να υπάρξει το επιθυμητό αποτέλεσμα;
Γεωργία Γιαννακοπούλου – Επειδή η κοινωνία μας όντως πάσχει από εγωκεντρισμό και έλλειψη ενσυναίσθησης, θα πρέπει στην Ελλάδα να αλλάξει όλη η οπτική της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες. Έπειτα από το κοινωνικό σοκ που υποστήκαμε με τα λόκνταουν στην περίοδο του covid ,τα αποτελέσματα που βλέπουμε στα παιδιά είναι πολύ ανησυχητικά, βλέπουμε να έχουν αυξηθεί οι δυσκολίες των παιδιών, βλέπουμε θυμωμένους έφηβους να έχουν ξεσπάσματα και να μην έχουν κάποια στήριξη ,οπότε όλα αυτά κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου κι όσοι είμαστε στο εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να αλλάξουμε την οπτική μας και να σταθούμε δίπλα στα παιδιά να τα αφουγκραστούμε και να ακούσουμε τις ανάγκες τους.
Να μπουν προγράμματα που να βοηθάνε τα παιδιά να εκφράζονται, να βάλουμε τις τέχνες στα σχολεία, να πάψει αυτό το στεγνά τεχνοκρατικό σύστημα να υφίσταται και να μην μένουμε μόνο σε στείρες γνώσεις, να αποκτήσει η εκπαίδευση πιο ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, να ενισχυθεί η συναισθηματική νοημοσύνη και να συμμετέχουν τα παιδιά σε συλλογικές δράσεις με τους συμμαθητές τους ,ώστε να νιώθουν το αίσθημα του ανήκειν σε μια ομάδα.
Από κει και πέρα, σε αυτό που αναφέρεστε για την οικογένεια είναι πρωταρχικής σημασίας. Είναι σημαντικό να ανοίγουμε τα σχολεία μας στους γονείς ,να τους έχουμε κοντά μας, να μπορούν να εκφράζουν τους προβληματισμούς τους να τους ενημερώνουμε αν δούμε κάτι ανησυχητικό στο παιδί τους και να τους εκπαιδεύουμε με σεμινάρια, να επανέλθουν οι σχολές γονέων στα σχολεία, διότι δεν έχουν όλοι την οικονομική ευχέρεια να πάνε σε κάποιον ειδικό. Μόνο με ριζικές αλλαγές και την συνεργασία όλων μας θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα μέλλον για τα παιδιά μας με γερές βάσεις και να τα βοηθήσουμε να γίνουν υγιείς ενήλικες.
Αγγέλικα Αγόρα: Πόσο έχει επηρεάσει η απουσία των γονέων από τη ζωή των παιδιών εξαιτίας της πολύωρης εργασίας; Και πως μπορούν να καλύψουν αυτό το κενό;
Γεωργία Γιαννακοπούλου – Η σύγχρονη κοινωνία θέλει τους γονείς να είναι εκτός σπιτιού και να δουλεύουν και οι δύο για να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις που έχει η καθημερινότητα και ενώ παλιά η μητέρα έμενε να ασχοληθεί με το μεγάλωμα των παιδιών στο σπίτι, μέχρι να πάνε στο σχολείο ,τώρα βλέπουμε πολλές μαμάδες, μετά από λίγους μήνες από την γέννηση του παιδιού να αναγκάζονται να βγουν στην αγορά εργασίας.
Αυτό έχει αντίκτυπο στην ψυχολογία του παιδιού διότι αναζητάει τους γονείς του ,τους έχει ανάγκη και βιώνει μέσα του συναισθήματα λύπης πολλές φορές ή μπορεί να εκδηλώνει ακόμη και αρνητική συμπεριφορά για να κεντρίσει το ενδιαφέρον τους, σε πιο μικρή ηλικία κυρίως. Βλέπουμε να ανοίγουν συνεχώς χώροι απασχόλησης για τα παιδιά, να είναι ολοήμερα τα σχολεία κι ένα παιδί να μένει 8 ώρες στο σχολείο, έπειτα να πηγαίνει σε δραστηριότητες ή σε φροντιστήρια και να καταλήγει στο σπίτι, όπου σε αυτό το σημείο πρέπει να ολοκληρωθεί και το διάβασμα, οπότε είναι όλη μέρα σε μια ένταση όλη η οικογένεια, ειδικά στις μεγαλουπόλεις, για να προλάβει να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της ημέρας. Εδώ πάλι βλέπουμε την πολιτεία απούσα, σε σχέση με χώρες του εξωτερικού που βοηθάνε την μητρότητα και την στηρίζουν.
Όσον αφορά το πώς καλύπτεται αυτό το κενό, καλό θα είναι οι γονείς όταν θα είναι στο σπίτι με το παιδί να του αφιερώνουν αποκλειστικό χρόνο, να του μιλάνε για το πως πέρασε την ημέρα του, να κάθονται να τρώνε μαζί στο τραπέζι, γιατί κι αυτή η συνήθεια έχει χαθεί. Ίσως να πει κάποιος, ”γυρνάμε αργά”, εγώ θα πω, έστω να φάτε μαζί ένα τοστ, να διαβάσουν στο παιδί ένα παραμύθι πριν κοιμηθεί, είναι μια υπέροχη συνήθεια που δημιουργεί όμορφα συναισθήματα στο παιδί και θα το φέρει ως μια ωραία ανάμνηση. Να εκμεταλλεύονται τα Σαββατοκύριακα και τις διακοπές να περνάνε περισσότερο χρόνο η οικογένεια μαζί, να κάνουν βόλτες στην φύση ,να παίζουν με τα παιδιά τους, να βλέπουν ταινίες μαζι και κυρίως να αναπτύσσουν διάλογο για οποιοδήποτε θέμα, γιατί έτσι το παιδί θα μάθει να επικοινωνεί και να μιλάει μαζί του ,δεξιότητα που θα του είναι χρήσιμη σε όλη του την ζωή. Τα παιδιά μας θέλουν κοντά τους με ουσία και πολύ αγάπη, η παιδική ηλικία είναι μια φορά και μας ακολουθεί για πάντα , ας τους την κάνουμε όσο πιο ανώδυνη γίνεται.
Αγγέλικα Αγόρα: Με βάση τη δική σας εμπειρία που οφείλεται η αύξηση της ενδοσχολικής βίας και πως μπορούμε να προετοιμάσουμε ένα παιδί από την νηπιακή ηλικία, είτε από την πλευρά του θύτη, είτε από αυτή του θύματος;
Γεωργία Γιαννακοπούλου – Όπως ανέφερα και πιο πάνω βλέπουμε παιδιά με αποκλίνουσα συμπεριφορά, με έντονα ξεσπάσματα θυμού – σε παιδιά δημοτικού και σε εφήβους – που έχει σαν συνέπεια το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας. Αν πάμε να βρούμε την αιτία αυτού του φαινομένου θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι πολυπαραγοντικό κι έχει πολλές προεκτάσεις.
Σίγουρα φταίει η ανεξέλεγκτη χρήση του διαδικτύου, ακόμη κι από πολύ μικρές ηλικίες, επειδή δεν έχουν ανεπτυγμένη την κριτική σκέψη τους, μπορεί να αντιγράφουν συμπεριφορές που βλέπουν εκεί. Τα παιχνίδια που παίζουν σε κονσόλες που προάγουν την βία και εκθέτουν τα παιδιά σε σκληρές εικόνες που ο εγκέφαλος τους δεν μπορεί να φιλτράρει. Δυστυχώς βλέπω κι εγώ μικρά παιδιά να περνάνε πολλές ώρες σε τάμπλετ και κινητά, επίσης η τηλεόραση είναι ανοιχτή στο σπίτι και βλέπουν σήριαλ με ακατάλληλο για την ηλικία τους περιεχόμενο, χωρίς να υπάρχει έλεγχος. Όλοι βλέπουμε έξω γονείς να πίνουν καφέ σε καφετέριες και να δίνουν στο μωρό το κινητό για να καθίσει ήσυχο, που σύμφωνα με τους ειδικούς ,μέχρι την ηλικία των δύο δεν θα πρέπει ένα παιδί να έρχεται σε επαφή με οθόνες. Έχει μετατραπεί το κινητό σε σύγχρονη νταντά.
Οπότε καταλαβαίνετε ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα στον τρόπο που διαπαιδαγωγούμε τα παιδιά. Να μην ρίχνουμε ως γονείς την ευθύνη αλλού, αλλά να κοιτάμε εμείς τί παράδειγμα δίνουμε στα παιδιά μας. Τα παιδιά βλέπουν τις πράξεις μας, δεν ακούνε τα λόγια μας. Εάν δεν υπάρχει σεβασμός στο σπίτι και υπάρχουν εντάσεις μεταξύ του ζευγαριού, το παιδί θα αναπαράγει αυτό που βλέπει και θα το θεωρεί και φυσιολογικό πχ ,να μιλήσει άσχημα σε ενα συμμαθητή του. Στο σχολείο μου δουλεύουμε πολύ με τα συναισθήματα, με την ομαδικότητα, με κανόνες, με το να επικοινωνούμε μεταξύ μας και να λύνουμε με διάλογο τα προβλήματά μας, δουλεύουμε πολύ την διαφορετικότητα και αγκαλιάζουμε τον συμμαθητή μας που μπορεί να έχει κάτι διαφορετικό από μας πχ εάν ένας φίλος μας φορέσει γυαλιά, όταν έρθει στην αίθουσα, τον χειροκροτάμε και του λέμε πόσο όμορφος είναι και πόσο πιο ωραία θα βλέπει τον κόσμο μέσα από τα γυαλιά του.
Με αυτό θέλω να τονίσω, ότι όταν ενδυναμώνουμε ένα παιδί από μικρή ηλικία και το μαθαίνουμε να ζει με αξίες και να επικοινωνεί τα συναισθήματά του, δεν θα γίνει ούτε θύτης, ούτε θύμα. Αλλά κι αν νιώσει κάπου άβολα, θα μπορεί να έρθει να μας το πει, χωρίς να φοβάται. Το παν είναι η επικοινωνία και η αμοιβαία εμπιστοσύνη.
