Γράφει η Ειρήνη Καρύδη
Και ενώ προκαλούν αποτροπιασμό τα νέα στοιχεία που έρχονται στο φως για τη στυγερή γυναικοκτονία της 40χρονης στο Μενίδι, ας δούμε εν συντομία και χρονολογικά γυναικοκτονίες που συγκλόνισαν την Ελλάδα. Από τον Μπάμπη στα Γλυκά Νερά μέχρι την άτυχη Ενκελέιντα που την δολοφόνησε ο εν διαστάσει σύζυγός της και πατέρας των δύο παιδιών της.
Ο όρος γυναικοκτονία (femicide), διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1976 στο «Διεθνές
Δικαστήριο για τα εγκλήματα σε βάρος των γυναικών» από την φεμινίστρια κοινωνιολόγο
Diana Russell. Στόχος ήταν να δοθεί ορατότητα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των
γυναικοκτονιών και να αναδειχθεί η διάκρισή τους από το αδίκημα της απλής
ανθρωποκτονίας (homo-cide).
Παρότι, σύμφωνα με σχετικές έρευνες των Ηνωμένων Εθνών, το αδίκημα της
ανθρωποκτονίας αποτελεί κυρίως ανδρική υπόθεση – καθώς το 81% των θυμάτων, αλλά
και η συντριπτική πλειοψηφία των δραστών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι άνδρες – οι
γυναίκες θύματα ανθρωποκτονιών παρουσιάζουν μία σημαντική ιδιομορφία, αποτελούν τη
συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων ανθρωποκτονιών που διαπράττονται εντός του
οικογενειακού πλαισίου.
Όπως αποδεικνύουν οι πιο πρόσφατες μελέτες, το 58% των γυναικών-θυμάτων ανθρωποκτονίας από πρόθεση. Ποσοστό, το οποίο βρίσκεται σε αύξηση και αναφέρεται σε γυναίκες που δολοφονούνται στον πλανήτη με αυτό τον τρόπο. Στα παραπάνω συμπεράσματα κατατείνουν και τα ελληνικά δεδομένα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ
Γυναικοκτονία: Πότε θα γίνουν αυτονόητα τα αυτονόητα;
Ο Μπάμπης από τα Γλυκά Νερά ήταν η πλέον σατανική σύλληψη και εκτέλεση δολοφονίας
που συγκλόνισε το πανελλήνιο και απασχόλησε τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης τον Μάιο
του 2021, όταν 20χρονη μητέρα μιας κόρης 11 μηνών στραγγαλίστηκε στον ύπνο της από
τον σύζυγό της. Ο 33χρονος δράστης, ο οποίος σκηνοθέτησε τη διάπραξη της ειδεχθούς
δολοφονίας, ψυχρός και ψύχραιμος έπαιζε θέατρο στις αστυνομικές αρχές, αλλά και
μπροστά στον τηλεοπτικό φακό, ισχυριζόμενος ότι την Καρολάιν είχαν σκοτώσει αλλοδαποί
ληστές που είχαν εισβάλει στη μεζονέτα όπου ζούσε το ζευγάρι.
Οι γυναικοκτονίες κάποτε λέγονταν «εγκλήματα ζήλιας», μέσα στα οποία ο θύτης
θεωρείται ότι τυφλώνεται από την εκδίκηση και όλα τα αρνητικά συναισθήματα που
προκαλεί η πιο αδυσώπητη φαινομενικά, πλευρά του έρωτα.
Ο θύτης απομακρύνεται από το κέντρο της προσοχής και στο επίκεντρο τίθεται η γυναίκα
που ουσιαστικά εμφανίζεται σαν να προκάλεσε τη δολοφονία της. Τα εγκλήματα με θύματα
γυναίκες μέχρι χθες, είχαμε συνηθίσει να τα μαθαίνουμε μέσα από περιγραφές με
διφορούμενους τρόπους.
1972: Θύμα: Βασιλική Λυμπέρη- Θύτης: Ο τελευταίος βαρυποινίτης που καταδικάστηκε
σε θάνατο
Το 1972, ο Βασίλης Λυμπέρης καταστρώνει σχέδιο, προκειμένου να αφανίσει την οικογένειά του. Σημειώνεται ότι έναν χρόνο πριν, η σύζυγός του είχε κάνει διαθήκη, κατά την οποία άφηνε όλη την περιουσία της στα παιδιά της, γεγονός που εξόργισε τον Λυμπέρη.
Τα ξημερώματα της 4ης Ιανουαρίου εκείνης της χρονιάς, ο Βασίλης Λυμπέρης αδειάζει
μπιτόνια με βενζίνη στο σπίτι και βάζει φωτιά. Οι εφημερίδες της εποχής το χαρακτήριζαν ως «το ειδεχθέστερον έγκλημα της δεκαετίας» Προτού θέσει σε εφαρμογή το σχέδιό του, είχε πάει στον κινηματογράφο, με σκοπό, όπως υποστήριξε, να φύγει από το μυαλό του το φονικό. Ωστόσο, όντας αποφασισμένος, καίει τη γυναίκα του, Βασιλική, τα παιδιά και την πεθερά του. Ο 27χρονος, τότε, Βασίλης Λυμπέρης, καταδικάζεται σε θανατική ποινή. Έτσι, την Παρασκευή, 25 Αυγούστου, 1972, στις 05:49 τα ξημερώματα εκτελείται στη θέση «Δύο Αοράκια» Νέας Αλικαρνασσού, στο Ηράκλειο
Κρήτης. Ήταν ο τελευταίος κατάδικος που υποβλήθηκε στην εσχάτη των ποινών στην Ελλάδα.
1987: Θύμα: Ζωή Γαρμανή, Θύτης: Παναγιώτης Φραντζής
«Βγήκα εκτός εαυτού. Τα ‘χασα και δεν ήξερα τι έκανα. Όμως την αγαπώ. Την αγαπώ πολύ!». Ακόμη συζητιέται ο Παναγιώτης Φραντζής και το έγκλημα που έγινε στην οδό Αιλιανού 12, στα Κάτω Πατήσια. Σε έναν κάδο σκουπιδιών βρέθηκε τεμαχισμένη στις 25 Ιουνίου 1987 η 18χρονη Ζωή Γαρμανή. Το κεφάλι της κοπέλας βρέθηκε σε άλλο σημείο, επί της οδού Αχαρνών και Πιπίνου. Ο 27χρονος τότε σύζυγός της Παναγιώτης Φραντζής, φοιτητής της ΑΣΟΕΕ και πλασιέ, δεν παραδέχτηκε ποτέ ότι σκότωσε τη γυναίκα του, αλλά υποστήριξε ότι η σύζυγός του είχε τραυματιστεί μετά από έντονο καβγά. «Βγήκα εκτός εαυτού. Τα ‘χασα και δεν ήξερα τι έκανα. Όμως την αγαπώ. Την αγαπώ
πολύ!». «Έσπρωξα τη Ζωή, η οποία έπεσε πάνω στην ντουλάπα και εκεί άφησε την τελευταία της
πνοή. Φοβήθηκα και, προκειμένου να αποφύγω τις συνέπειες, τεμάχισα το πτώμα της»,
είχε πει. Ωστόσο, ο ιατροδικαστής στην έκθεσή του είχε υποστηρίξει τότε ότι η κοπέλα
έφερε ίχνη στραγγαλισμού. Το κίνητρο ήταν η παθολογική ζήλια του Παναγιώτη Φραντζή, ο
οποίος παραδόθηκε μόνος του στις αρχές, όταν βρέθηκαν τα τεμαχισμένα μέλη.
1999: Θύμα: Τζούλι Μαρί Σκάλι- Θύτης: Γιώργος Σκιαδόπουλος
«Ήταν ο μεγάλος έρωτας της ζωής μου. Όταν μου είπε πως θα χωρίζαμε, λίγες ημέρες πριν
παντρευτούμε, έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου», είχε πει ο 23χρονος Γιώργος
Σκιαδόπουλος, ο ναυτικός που δολοφόνησε την 30χρονη Ελληνοαμερικανίδα Τζούλι Μαρί
Σκάλι.
Ο ναυτικός Γιώργος Σκιαδόπουλος, δεν άντεξε τα νέα του χωρισμού και δολοφόνησε την
30χρονη Ελληνοαμερικανίδα Τζούλι Μαρί Σκάλι. Στις 8 Ιανουαρίου 1999 ο Σκιαδόπουλος στραγγάλισε το πρώην μοντέλο, έκοψε το κεφάλι, έβαλε το σώμα σε μια βαλίτσα και το πέταξε σε λίμνη της Καβάλας. Μάλιστα, έκοψε το κεφάλι της αρραβωνιαστικιάς του με πριόνι, επειδή δεν χωρούσε στη βαλίτσα, και το πέταξε για να μη βρεθεί ποτέ. Για 18 μέρες ο μηχανικός του εμπορικού ναυτικού προσπαθούσε να κρύψει το φοβερό του έγκλημα. Μάλιστα, έβγαινε τότε στα τηλεοπτικά κανάλια από το κέντρο της Αθήνας και εκλιπαρούσε να τον βοηθήσουν να βρεθεί η σύντροφός του.
2004: Θύμα: Ελένα Σατούλοβα, Θύτης: Χριστοφόρ Παρασκευόφ
Έγκυος στον όγδοο μήνα της ήταν η 25χρονη Ουκρανή Ελένα Σατούλοβα, όταν δολοφονήθηκε από τον 24χρονο Γεωργιανό σύντροφό της Χριστοφόρ Παρασκευόφ το Δεκέμβριο του 2004 στους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης. Ένας οικογενειακός καβγάς ήταν αρκετός για τον Γεωργιανό για να σφάξει την άτυχη γυναίκα μέσα στο διαμέρισμά τους.
Στη συνέχεια τεμάχισε το πτώμα, κόβοντας το κεφάλι και τα χέρια της. Το υπόλοιπο σώμα, που μετέφερε μέσα σε σακούλες σκουπιδιών, πέταξε σε χωματερή του Αιγινίου Πιερίας, όπου το βρήκαν τυχαία δύο Ρουμάνοι που έμεναν κοντά και ειδοποίησαν την αστυνομία. Ο αλλοδαπός εντοπίστηκε και συνελήφθη, καθώς συγγενείς του που έμεναν στην Κατερίνη αποκάλυψαν τη σχέση του με την 25χρονη. Ο ίδιος ομολόγησε, αποκαλύπτοντας ότι κίνητρο του εγκλήματος ήταν μια διαφωνία που είχε με τη σύντροφό του.
Γυναικοκτονία και κοινωνία ώρα μηδέν
Τα ποσοστά είναι θλιβερά και ολοένα και αυξανόμενα. Την τελευταία 20ετία η χώρα μας
μέτρησε εκατοντάδες θύματα ενδοοικογενειακής βίας που έχασαν τη ζωή τους από τα
χέρια συντρόφων, συζύγων, πατεράδων.
Σούζαν Ίτον
Το καλοκαίρι του 2019 η 60χρονη Σούζαν Ίτον κάνει τζόκινγκ στον δρόμο κοντά στο
Μνημείο Ευελπίδων στο Κολυμπάρι της Κρήτης. Ο Γιάννης Παρασκάκης οδηγεί και τη
βλέπει στην άκρη. Την προσπερνά. Κάνει αναστροφή και τη χτυπά με το αυτοκίνητο δύο
φορές, ρίχνοντάς την κάτω αναίσθητη. Τη βάζει στο πορτ μπαγκάζ και τη μεταφέρει σε
σπηλιά, σε απόσταση 10 χλμ. από την περιοχή. Εκεί παραμένει περίπου μια ώρα και 20
λεπτά.
Αφού τη βιάσει θα την πετάξει σε ένα φρεάτιο στο παλιό πυροβολείο, το οποίο σκέπασε με
μια παλιά παλέτα. Η 60χρονη, όπως προέκυψε από την ιατροδικαστική εξέταση, έφερε βαριά κατάγματα στα πλευρά και στο πρόσωπο και χτυπήματα στα χέρια. Ο ιατροδικαστής κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο θάνατος της 60χρονης ήταν ασφυκτικός, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι προήλθε από το κλείσιμο των αεραγωγών.
Αγγελική Πέτρου
Η 29χρονη Αγγελική Πέτρου δολοφονήθηκε από τον ίδιο της τον πατέρα, επειδή εκείνος δεν ενέκρινε τη σχέση της με Αφγανό. Τη φρικιαστική γυναικοκτονία ομολόγησε ο παιδοκτόνος, με την ιατροδικαστή Χρυσαυγή Κούση να κάνει λόγο για πολλαπλά χτυπήματα, τα οποία και επέφεραν βαρύτατες κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις στην κοπέλα. Όπως είπε χαρακτηριστικά, η άτυχη κοπέλα πάλεψε για πολλή ώρα για την ζωή της αλλά δεν κατάφερε να μείνει ζωντανή.
Η ιατροδικαστής είναι καταπέλτης. Τα χτυπήματα στο κορμί της Αγγελικής έδειχναν πάθος
και μίσος. Η νεαρή κοπέλα βρέθηκε τελικά νεκρή και θαμμένη στο πίσω μέρος του σπιτιού
της, στην περιοχή Αλεπού της Κέρκυρας. Από την πρώτη στιγμή τα στοιχεία έδειχναν ότι ο
κύριος ύποπτος της δολοφονίας ήταν ο πατέρας της, ο οποίος τελικά ομολόγησε το
έγκλημα που διέπραξε, κατά τη διάρκεια της ανάκρισης.
Ελένη Τοπαλούδη
Μία γυναικοκτονία που συγκλόνισε την Ελλάδα. Η Ελένη Τοπαλούδη βρέθηκε νεκρή το μεσημέρι της 28ης Νοεμβρίου 2018, όταν οι Λιμενικές Αρχές της Ρόδου εντόπισαν στην περιοχή «Φώκια», στους Πεύκους Λίνδου, το πτώμα της. Ένα ζευγάρι κάνει περίπατο στον δρόμο προς το φυλάκιο Γκίνας.
Μάλιστα η ταυτότητα της παρέμεινε στην αρχή άγνωστη γιατί το μόνο χαρακτηριστικό στοιχείο που είχαν οι άντρες της αστυνομίας ήταν ένα τατουάζ τριαντάφυλλο στο πόδι του θύματος.
Λέλα Μαυρομάτη
Η εισαγγελέας είχε κάνει λόγο για άνθρωπο «με θολό παρελθόν», περιγράφοντάς τον ως «νευρικό» και «εγωιστή», με «δεσποτική συμπεριφορά απέναντι στην οικογένειά του». Από τον Αύγουστο του 2015 η Λέλα Μαυρομάτη και ο Κλοντ Λέσι βρίσκονταν σε διάσταση. Το μεσημέρι εκείνης της Πέμπτης στις 7 Ιανουαρίου του 2016 ο 34χρονος Τζέιμς Κλοντ Λέσι έσφαξε την πρώην σύζυγό του στην Ορμυλία της Χαλκιδικής και στη συνέχεια απήγαγε τον μικρό γιο τους, Φοίβο για 17 ημέρες. Οι αστυνομικές αρχές μετά το ανθρωποκυνηγητό που είχαν εξαπολύσει προκειμένου να εντοπίσουν τον Τζέιμς Κλοντ Λέσι, καθώς φοβούνταν ότι θα προσπαθούσε να περάσει στην Αλβανία και να εξαφανίσει τα ίχνη του, τον εντόπισαν να είναι κρυμμένος μαζί με τον γιο του σε μια αποθήκη λίγα χιλιόμετρα μακριά από το σημείο του εγκλήματος.
Ζωή Δαλακλίδου
Η Ζωή Δαλακλίδου έμενε στη Θεσσαλονίκη και είχε πάει στην Ξάνθη για να γιορτάσει μαζί με την οικογένειά της τα Χριστούγεννα. Λίγο μετά τις 05.00 το πρωί της 27ης Δεκεμβρίου του 2012 η Ζωή επέστρεφε στο πατρικό της από νυχτερινή διασκέδαση, όταν ο Παπάζογλου την πλησίασε. Δεν πρόλαβε να βάλει τα κλειδιά στην πόρτα όταν της επιτέθηκε. Ο καταδικασθείς βίασε την κοπέλα «επειδή του άρεσε», όπως είχε ομολογήσει μετά τη σύλληψή του, και στη συνέχεια την έκαψε για να καλύψει τα ίχνη του. Ο βιασμός είχε γίνει στον ακάλυπτο χώρο πίσω από την πολυκατοικία όπου διέμενε η οικογένειά της. Η κοπέλα είχε υποστεί σεξουαλική κακοποίηση και κακώσεις τόσο στο
σώμα, όσο και στο κεφάλι πριν ο δράστης της βάλει φωτιά. Ένας κάτοικος της περιοχής είδε
την 34χρονη να καίγεται ζωντανή και να ουρλιάζει από τους αφόρητους πόνους. Έτρεξε με έναν κουβά νερό αλλά δεν πρόλαβε να τη σώσει. Όταν πλησίασε στην πυλωτή της επίμαχης πολυκατοικίας διαπίστωσε πως η κοπέλα είχε υποκύψει στα τραύματά της.
Γυναικοκτονία 2024: Σοκάρουν τα φετινά γεγονότα, 5 ανθρωποκτονίες μέσα σε 3 μήνες
- Η 41 ετών Γεωργία από την Καλαμαριά, έγκυος τριών μηνών και μητέρα ενός 13χρονου παιδιού, δολοφονήθηκε άγρια και πετάχτηκε μέσα σε ένα μπαούλο σε αγροτική περιοχή για να χαθούν τα ίχνη της.
- H 45χρονη από το Ζεφύρι, που νοσηλευόταν με εγκαύματα στο 90% του σώματός της, μετά την επίθεση που δέχθηκε από τον σύζυγό της, ο οποίος της έριξε εύφλεκτο υλικό και την πυρπόλησε μπροστά στα παιδιά τους και, τελικά κατέληξε.
- Η 29χρονη έγκυος από το Ηράκλειο Κρήτης, που δολοφονήθηκε από το σύζυγό της με πυροβόλο όπλο για αδιευκρίνιστη αφορμή και συνελήφθη από τους αστυνομικούς. Ο ίδιος μάλιστα τους κάλεσε, λέγοντας «Ελάτε, σκότωσα τη γυναίκα μου».
- Η 87χρονη στη Θεσσαλονίκη που δολοφονήθηκε με πολλαπλές μαχαιριές από τον 80χρονο σύζυγό της, ο οποίος βρέθηκε ημιλιπόθυμος [μετά από κατανάλωση χαπιών] δίπλα στο πτώμα της συζύγου του.
- Η 28χρονη Κυριακή Γρίβα, που την μαχαίρωσε ο 39χρονος πρώην σύντροφός της έξω από το αστυνομικό τμήμα των Αγίων Αναργύρων, όπου είχε μεταβεί για να τον καταγγείλει συνοδευόμενη από φιλικό της πρόσωπο,
Τα χρόνια περνάνε και εμείς πού βρισκόμαστε;
Είναι γεγονός ότι οι γυναικοκτόνοι πάντα έχουν παρελθόν βιαιοπραγίας, δεν ξυπνούν ένα
πρωί και παίρνουν ένα κουμπούρι να σκοτώσουν. Το θηρίο τρέφεται επί μακρόν, άλλωστε
η εξουσία είναι που μεθά, η κατίσχυση.
Εκεί όπου η ζωή μιας γυναίκας γίνεται άθυρμα στα χέρια ενός άντρα, εκείνος θεωρεί ότι
ασκεί εξουσία πάνω στο κορμί της, στην ψυχή της, ακόμη και στα παιδιά της, γεννημένα ή
αγέννητα. Η θεωρητική βάση της γυναικοκτονίας άλλωστε είναι ότι ο δολοφόνος θεωρεί τη
γυναίκα κτήμα του, ότι του ανήκει και δεν μπορεί να διανοηθεί ότι έχει δικαίωμα να τον
χωρίσει.
Γιατί όμως αφήνονται ελεύθεροι χωρίς περιοριστικούς όρους άτομα που έχουν βιαιοπραγήσει εναντίον άλλων κι έχουν καταγγελθεί επανειλημμένως;
Και γιατί ακόμη και εν έτη 2024 συζητάμε ακόμη για εγκλήματα σε βάρος γυναικών
ακριβώς επειδή είναι γυναίκες;
Σε ένα ζήτημα με ρίζες κοινωνικές δεν αρκεί η θεσμική αντιμετώπιση. Πρέπει να ανατρέξουμε στις ρίζες της ίδιας της κοινωνίας….
