Η νέα «κόκκινη κουκκίδα» της παγκόσμιας ναυτιλίας βρίσκεται ακριβώς στην Ερυθρά θάλασσα. Αν και η σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς έχει περιοριστεί προς το παρόν σε τοπικό επίπεδο, αυτό που συμβαίνει στην Ερυθρά Θάλασσα απειλεί να θέσει σε κίνδυνο μια από τις βασικές αρτηρίες των παγκόσμιων μεταφορών.
Ο αμερικανικός στρατός ανέφερε την Κυριακή, τουλάχιστον τέσσερις επιθέσεις από τους αντάρτες Χούθι της Υεμένης με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, εναντίον πολλών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα. Μεταξύ των πλοίων που δέχθηκαν επίθεση, ήταν ένα αμερικανικό αντιτορπιλικό, ένα πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και δύο σκάφη μεταφοράς ξηρού φορτίου. Ωστόσο, υπάρχει φόβος ότι αυτές οι επιθέσεις θα στοχεύσουν και δεξαμενόπλοια. Οι αντάρτες Χούθι έχουν ήδη απειλήσει ότι θα συνεχίσουν τις επιθέσεις μέχρι να τελειώσει η στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ κατά της Χαμάς.
«Αν και η ένταση αυξάνεται, οι τιμές του πετρελαίου παραμένουν σταθερές και μάλιστα πέφτουν. Το ασφάλιστρο κινδύνου για μια διεθνή σύγκρουση αυτού του μεγέθους παραμένει χαμηλό, αλλά το θεμελιώδες ζήτημα είναι ότι αυτό το ασφάλιστρο μπορεί να εκτιναχθεί στα ύψη μέσα σε λίγες ώρες, όπως φάνηκε στην αρχή της σύγκρουσης στη Γάζα», λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της UBS GWM, Πόλ Ντόνοβαν.
5 εκατ. βαρέλια αργού την ημέρα
Υπολογίζεται ότι καθημερινά, περίπου πέντε εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου και διυλισμένων προϊόντων ρέουν μέσω αυτής της πλωτής οδού προς την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία. «Η γεωπολιτική θέση της Ερυθράς Θάλασσας είναι σημαντική γιατί είναι ένα φυσικό σύνορο μεταξύ της ανατολικής ακτής της Αφρικής και της δυτικής ακτής της Αραβικής Χερσονήσου και μια ζωτικής σημασίας οδός για τη μεταφορά πετρελαίου μέσω του στενού Μπαμπ ελ Μαντέμπ στο νότο, μέχρι τη Διώρυγα του Σουέζ στο βορρά. «Όσο το πετρέλαιο παραμένει η κύρια πηγή ενέργειας για τον κόσμο, αυτή η θαλάσσια διαδρομή θα συνεχίσει να είναι ζωτικής σημασίας για τη μεταφορά ου μαύρου χρυσού από τον Κόλπο», τονίζει ο Νόα Τρόουμπριτζ, αναλυτής θαλάσσιου κινδύνου στην εταιρεία Dryad.
Το στενό Μπαμπ ελ Μαντέμπ έχει πλάτος 29 χιλιομέτρων στο στενότερο σημείο του, περιορίζοντας σημαντικά την κυκλοφορία. «Το κλείσιμο του Μπαμπ ελ Μαντέμπ θα μπορούσε να εμποδίσει τα πετρελαιοφόρα από τον Περσικό Κόλπο να φτάσουν στη Διώρυγα του Σουέζ ή στον αγωγό SUMED», αναφέρει το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ (EIA). Το στενό Μπαμπ ελ Μαντέμπ είναι ένα κομβικό σημείο ανάμεσα στο Κέρας της Αφρικής και τη Μέση Ανατολή και αποτελεί στρατηγική σύνδεση μεταξύ της Μεσογείου και του Ινδικού Ωκεανού. Βρίσκεται μεταξύ Υεμένης, Τζιμπουτί και Ερυθραίας, συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τον Κόλπο του Άντεν και η Αραβική Θάλασσα. Οι περισσότερες εξαγωγές πετρελαίου από τον Κόλπο που διέρχονται από τη Διώρυγα του Σουέζ, περνούν επίσης από το Μπαμπ ελ-Μαντέμπ.
Ο ρόλος του Ιράν
Αν και οι επιθέσεις προέρχονται από τους αντάρτες της Υεμένης, λίγοι αμφιβάλλουν ότι πίσω από αυτές βρίσκεται το Ιράν, όσο και αν η Τεχεράνη το διαψεύδει. Το Ιράν επιδιώκει να αποφύγει μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ, αλλά ταυτόχρονα επιδιώκει να επιτεθεί έμμεσα στα συμφέροντα των ΗΠΑ και του Ισραήλ στην περιοχή. Πρακτικά, το Ιράν αναθέτει σε «εξωτερικούς συνεργάτες» πιθανές επιθέσεις σε πλοία με εμπορικούς δεσμούς με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
«Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι αυτές οι επιθέσεις, αν και εξαπέλυσαν οι Χούθι, έχουν το πράσινο φως του Ιράν», αναφέρεται σε δήλωση της Κεντρικής Διοίκησης των Ηνωμένων Πολιτειών (CENTCOM). «Αυτές οι επιθέσεις αντιπροσωπεύουν μια άμεση απειλή για το διεθνές εμπόριο και την ασφάλεια στη θάλασσα, καθώς έθεσαν σε κίνδυνο τις ζωές διεθνών πληρωμάτων που εκπροσωπούν πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο», αναφέρει η ανακοίνωση της CENTCOM. Ηδη, πολλοί αναλυτές εκφράζουν φόβους για επανάληψη του λεγόμενου «πολέμου των τάνκερ» της δεκαετίας του 1980, στη διάρκεια της σύγκρουσης Ιράν-Ιράκ.
Τι συνέβη τη δεκαετία του ’80
Το Ιράκ ήταν αυτό που ξεκίνησε τον πόλεμο των δεξαμενόπλοιων στον Κόλπο το 1981, εξαπολύοντας επιθέσεις σε πλοία που έπλεαν προς ή από ιρανικά λιμάνια στον μακρινό βορρά. Το Ιράκ συνέχισε αυτές τις επιθέσεις το 1984 και λίγο αργότερα το Ιράν απάντησε αναλόγως.
«Ο πόλεμος των δεξαμενόπλοιων ήταν μια εκστρατεία οικονομικής φθοράς και πολιτικού εκφοβισμού. Το Ιράκ εξαπέλυε επιθέσεις σε πλοία που εξυπηρετούσαν ιρανικά λιμάνια, κυρίως για να μειώσει τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, οι οποίες γίνονταν εξ ολοκλήρου από τη θάλασσα και ενίσχυαν τη χρηματοδότηση της ιρανικής πολεμικής προσπάθειας. Στην αρχή του πολέμου, κανένα πετρελαιοφόρο δεν έπλεε προς ή από το Ιράκ, και οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράκ γίνονταν μέσω χερσαίων αγωγών.Οι αναλυτές εξακολουθούν να φοβούνται ότι το Ιράν αν πιεστεί, θα αποσταθεροποιήσει τις θαλάσσιες μεταφορές μέσω των Στενών του Ορμούζ.
Αμερικανική προειδοποίηση
Ο κίνδυνος επανάληψης ενός τέτοιου πολέμου ανάγκασε το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ (EIA) να προειδοποιήσει για τη σημασία της Ερυθράς Θάλασσας και του στενού Μπαμπ ελ Μαντέμπ, για το παγκόσμιο εμπόριο και τη μεταφορά πρώτων υλών. «Το κλείσιμο αυτής της ζωτικής σημασίας διόδου για εμπορεύματα μπορεί να προκαλέσει οικονομικό σεισμό, τουλάχιστον προσωρινά, καθώς οι εναλλακτικές διαδρομές είναι πολύ μεγαλύτερες και ακριβότερες. Πρόκειται για ένα κρίσιμο σημείο για τις ροές πετρελαίου και φυσικού αερίου», αναφέρει το αμερικανικό υπουργείο.
Ερωτηθείς αν είναι ασφαλής η διέλευση της Ερυθράς Θάλασσας αυτή τη στιγμή για ένα δεξαμενόπλοιο πετρελαίου ή LNG, ο Ρίζγκον Τόρμπιομ Σόλτβελτ, κύριος αναλυτής της Verisk Maplecroft για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, απάντησε με ένα ηχηρό «όχι». Όπως λέει, «η απειλή διακοπής της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα θα παραμείνει αυξημένη όσο συνεχίζεται ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Πλοία με εμπορικούς δεσμούς με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επίθεσης, αλλά οι αυξημένες δραστηριότητες των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελούν επίσης απειλή για τη θάλασσα μεταφορές».
