Σε heightened συναγερμό βρίσκεται εδώ και περίπου δύο εβδομάδες η Αθήνα, καθώς εξετάζει το ενδεχόμενο σύναψης συμφωνίας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Μια τέτοια συμφωνία, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, θα συνιστούσε κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και θα απειλούσε την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ελληνική κυβέρνηση, διαβλέποντας τις σοβαρές επιπτώσεις αυτής της κίνησης, έχει αναλάβει πρωτοβουλίες στο πεδίο, επιδιώκοντας να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της χώρας στη διεθνή σκακιέρα. Βασική επιδίωξη είναι η ενεργοποίηση και περαιτέρω ενδυνάμωση των στρατηγικών συμμαχιών με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.
10η Τριμερής Σύνοδος Κορυφής Ελλάδας – Αιγύπτου – Κύπρου
Ο Πρωθυπουργός βρίσκεται ήδη στο Κάιρο, όπου συμμετέχει στην 10η Τριμερή Σύνοδο Κορυφής Ελλάδας-Αιγύπτου-Κύπρου. Οι κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι η τριμερής συνάντηση πραγματοποιείται σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία, καθώς η κατάσταση στη Συρία παραμένει ρευστή και η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής αναδιαμορφώνεται.
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκαν οι περιφερειακές εξελίξεις με έμφαση στη Συρία. Ο Πρωθυπουργός αναμένεται να επαναλάβει τη πάγια θέση της Ελλάδας, τονίζοντας την ανάγκη για μια συμπεριληπτική διαδικασία διαλόγου που θα περιλαμβάνει όλες τις συριακές πλευρές, αλλά και την υποχρέωση της νέας ηγεσίας στη Δαμασκό να σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο και τα δικαιώματα όλων των θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων.
Αυστηρά μηνύματα προς τη Συρία
Πριν από περίπου δύο εβδομάδες η ελληνική κυβέρνηση προέβη σε σαφή προειδοποίηση προς τη μεταβατική διοίκηση στη Δαμασκό, υπογραμμίζοντας ότι δεν νομιμοποιείται να υπογράψει οποιαδήποτε συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Τουρκία. Ανάλογο μήνυμα αναμένεται να στείλει και σήμερα ο Πρωθυπουργός από το Κάιρο, καταστήνοντας σαφές ότι τέτοιου είδους πρωτοβουλίες αντίκεινται στο διεθνές δίκαιο και δεν πρόκειται να γίνουν αποδεκτές.
Στο πλαίσιο της Τριμερούς Συνόδου, στις 12:30 είναι προγραμματισμένη συνάντηση των ηγετών Ελλάδας, Αιγύπτου και Κύπρου, ενώ ακολουθούν διευρυμένες συνομιλίες των αντιπροσωπειών. Στις 14:20, αναμένεται να γίνουν κοινές δηλώσεις στον Τύπο. Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας επιβεβαίωσε πως οι επαφές Αθήνας και Λευκωσίας είναι «συνεχείς και διαρκείς», ενώ υπογράμμισε ότι όλα τα ενδεχόμενα σχετικά με μια πιθανή συμφωνία Τουρκίας-Συρίας αξιολογούνται με γνώμονα το διεθνές δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας.
Συμφωνίες-«κλειδιά» σε ενέργεια και επενδύσεις
Κατά τη διάρκεια της Τριμερούς Συνόδου, οι τρεις ηγέτες αναμένεται να τονίσουν τη σημασία της συνεργασίας σε τομείς όπως η ενέργεια, η ασφάλεια και οι επενδύσεις. Κορυφαία θέση έχει το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY), το οποίο μπορεί να καταστήσει την Ελλάδα γέφυρα μεταφοράς ενέργειας από την Αίγυπτο προς την Ευρώπη.
Σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται να υπογραφούν Μνημόνια Συνεργασίας σε τομείς όπως η Υγειονομική Περίθαλψη, η Ανάπτυξη Λιμένων, η Πληροφορική και Επικοινωνίες, καθώς και η ενίσχυση των Επενδυτικών Σχέσεων. Στο περιθώριο της Συνόδου, θα πραγματοποιηθεί επιχειρηματικό φόρουμ, όπου θα συμμετάσχουν εκπρόσωποι επιχειρήσεων από τις τρεις χώρες με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελευταία επίσκεψη του Πρωθυπουργού στο Κάιρο είχε πραγματοποιηθεί τον Μάρτιο του 2024, στο πλαίσιο κοινής μετάβασης με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες για την υπογραφή της Συμφωνίας Στρατηγικής και Εταιρικής Σχέσης ΕΕ – Αιγύπτου. Η Ελλάδα τότε είχε υπογραμμίσει τη στρατηγική σημασία της σταθερότητας της Αιγύπτου για την Ευρώπη και τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζει το Κάιρο στην ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών.
Λίγο πριν την έναρξη της Τριμερούς Συνόδου, ο Πρωθυπουργός επρόκειτο να συναντηθεί κατ’ ιδίαν με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, επιβεβαιώνοντας τη βαρύτητα που αποδίδει η Αθήνα στη διατήρηση στενών δεσμών με το Κάιρο.
Στο δρόμο για τη Σαουδική Αραβία
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της επίσκεψης στην Αίγυπτο, ο Πρωθυπουργός αναμένεται να μεταβεί στη Σαουδική Αραβία, προκειμένου να συμμετάσχει στις εργασίες του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Σαουδικής Αραβίας στην πόλη Al Ula. Η Αθήνα επενδύει στην ανάπτυξη ενός ισχυρού άξονα με την αραβική χώρα, η οποία διαθέτει σημαντική οικονομική ισχύ, επιρροή στη Συρία και φιλοδοξεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Τουρκία, ακολουθώντας αναθεωρητική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο, επιδιώκει να ασκήσει ισχυρή επιρροή στη μεταπολεμική Συρία. Αξιοποιώντας την έλλειψη μιας πλήρως αναγνωρισμένης κυβέρνησης στη Δαμασκό, επιχειρεί να προωθήσει συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ στα πρότυπα του τουρκολιβυκού μνημονίου, με στόχο να εδραιώσει έμπρακτα τη θέση της στη Μεσόγειο.
Η «Γαλάζια Πατρίδα» και οι κινήσεις της Τουρκίας
Δεν είναι τυχαίο ότι το κυβερνών κόμμα στην Τουρκία προωθεί έντονα το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», εμφανίζοντας μάλιστα χάρτες που διεκδικούν μεγάλα τμήματα των ελληνικών και κυπριακών θαλάσσιων ζωνών. Οι ελληνικές διπλωματικές αρχές βρίσκονται σε διαρκή συντονισμό με τη Λευκωσία, καταστρώνοντας κοινή στρατηγική που θα αποτρέψει την υλοποίηση τέτοιων επιθετικών σχεδιασμών.
Όπως αποκαλύπτουν τουρκικές πηγές, η Άγκυρα δεν αποκλείει και την εμπλοκή του Λιβάνου σε πιθανή συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας, στο πλαίσιο προσπάθειας να διαμορφώσει ένα δίκτυο συμμαχιών που θα μεταβάλει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τουρκικές προκλήσεις και στρατιωτικές ασκήσεις
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία διεξάγει την αεροναυτική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα 2025» στο Αιγαίο, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, στην οποία συμμετέχουν δεκάδες πλοία επιφανείας, υποβρύχια, αεροσκάφη, ελικόπτερα και μη επανδρωμένα οχήματα. Οι δραστηριότητες αυτές έχουν σκοπό –όπως τονίζουν Τούρκοι αξιωματούχοι– να ενισχύσουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα και να στηρίξουν το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Από ελληνικής πλευράς, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επισήμανε ότι η συγκεκριμένη άσκηση δεν πραγματοποιείται εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, ενώ τόνισε πως η Αθήνα συνεχίζει τον διάλογο με την Άγκυρα χωρίς να διαπραγματεύεται ζητήματα κυριαρχίας ή να αποδέχεται «γκρίζες ζώνες».
Με φόντο τις ραγδαίες εξελίξεις στη Συρία και τη μεθοδική προσπάθεια της Τουρκίας να διευρύνει την επιρροή της στην Ανατολική Μεσόγειο, η ελληνική κυβέρνηση εντείνει τις διπλωματικές της κινήσεις, ενισχύοντας τη συνεργασία με χώρες-κλειδιά όπως η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία. Οι διαδοχικές επαφές του Πρωθυπουργού στο Κάιρο και την Al Ula αποσκοπούν στη δημιουργία ενός ισχυρού περιφερειακού μπλοκ που θα μπορεί να λειτουργεί αποτρεπτικά απέναντι σε παράτυπες διεκδικήσεις και να εγγυάται τη σταθερότητα και την ασφάλεια σε μια ευαίσθητη γεωπολιτικά περιοχή.
