Ο Κέρβερος, όπως έχει ονομαστεί αυτός ο τελευταίος κολασμένος καύσωνας, έχει δει τις θερμοκρασίες να ανεβαίνουν στα ύψη σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη, με τους τουρίστες και τους ντόπιους να υποφέρουν κάτω από τον ήλιο. Στη Ρώμη, οι απογευματινές θερμοκρασίες παρέμειναν γύρω στους 40°C, μια παρόμοια απογοητευτική εικόνα σε άλλες πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα με κόκκινους συναγερμούς που εκδόθηκαν από τις αρχές για να τονίσουν τον κίνδυνο που ενέχουν αυτές οι συνθήκες.
Τα πράγματα θερμαίνονται και στη χώρα του κρασιού. Ο πρόσφατος αποκαλυπτικός τίτλος των Times Η κλιματική αλλαγή απειλεί να σκάσει την φούσκα του Prosecco προκαλεί τεράστια ανησυχία στους αμπελουργούς, αλλά η υπερβολική ζέστη είναι μια πολύ πραγματική πρόκληση για εκείνους, των οποίων οι επιχειρήσεις βασίζονται στην καλλιέργεια σταφυλιών το δάγκωμα του Κέρβερου μπορεί να είναι ακόμη χειρότερο από το φλοιό του καθώς η έλλειψη νερού και τα ηλιοκαμένα σταφύλια απειλούν τη μελλοντική συγκομιδή. Οι πέργκολες, μια παραδοσιακή ιταλική μέθοδος εκγύμνασης αμπέλου που σκιάζει τον καρπό κάτω από ένα κουβούκλιο από φύλλα, και η πρώιμη συγκομιδή μπορεί να μην είναι αρκετή για να αποτρέψει την καταστροφή.
Παράλληλα, ο Ivan Cappello είναι σύμβουλος οινοποίησης για την Uva Sapiens και συνεργάζεται με μια σειρά από κτήματα σε όλη την Ιταλία, όπως η Musita στη Σικελία, το Prosecco powerhouse Bisol 1542 και το La Mancina της Emilia Romagna. Κάθε εργάσιμη μέρα πρέπει να αντιμετωπίζει τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στον αμπελώνα και στα κρασιά που παράγονται.
Το 2022, ειδικά η Βόρεια Ιταλία καταστράφηκε από την ξηρασία, ενώ νωρίτερα φέτος είχε το αντίθετο πρόβλημα όταν οι καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις προκάλεσαν μαζικές πλημμύρες, ειδικά γύρω από τους αμπελώνες Sangiovese της Romagna.
Μιλώντας στην επιχείρηση ποτών, ο Cappello σκέφτηκε πώς αυτές οι πρόσφατες κλιματικές ακραίες συνθήκες ήταν ίσως μια συγκαλυμμένη ευλογία: «Το περασμένο καλοκαίρι υπήρξε μεγάλος καύσωνας σε όλη την Ιταλία, ειδικά στη βόρεια περιοχή, όπου τα φυτά υπέφεραν περισσότερο. Ο επόμενος χειμώνας ήταν πολύ βροχερός, αλλά ευτυχώς είχαμε μια καλή συσσώρευση αποθεμάτων νερού που θα μας επιτρέψουν να αντιμετωπίσουμε τον καύσωνα του φετινού καλοκαιριού».
Παρά το βράδυ έξω από τα άκρα, μια παρατεταμένη περίοδος βροχών που ακολουθείται από ξηρασία είναι απίθανο να ηρεμήσει τα νεύρα των αμπελουργών ενόψει της φετινής συγκομιδής. Δεδομένης της αυξανόμενης συχνότητας αυτών των συνθηκών, οι ίδιοι αμπελουργοί παρακολουθούν επίσης τις καιρικές συνθήκες στις συγκομιδές τα επόμενα χρόνια.
Όταν ρωτήθηκε ποια είναι η μακροπρόθεσμη λύση για τους αμπελουργούς, ο Cappello είπε: «Το θέμα είναι πολύ περίπλοκο, η κλιματική αλλαγή είναι γρήγορη, δυστυχώς πολύ πιο γρήγορη από τις γεωργικές παραδόσεις των πολλών περιοχών παραγωγής. Πιστεύω ότι η πρωταρχική λύση είναι να αλλάξει κάποιος γρήγορα τα τεχνικά του οράματα που συνδέονται με την οικογενειακή γεωπονική παράδοση, έχοντας επομένως τη διαύγεια να κατανοήσει ότι είναι απαραίτητο να προσαρμοστεί στην κλιματική αλλαγή, εισάγοντας νέες μορφές διαχείρισης αμπελώνα στο παραγωγικό πλαίσιο του περιοχή που μπορεί να βοηθήσει στη διαφύλαξη και βελτίωση της κατάστασης παραγωγής».
Αυτές οι λύσεις δεν χρειάζεται να έχουν τις ρίζες τους, ας πούμε, στη σύγχρονη τεχνολογία ο Cappello πρότεινε ότι τα παλιά αμπέλια, που έχουν βαθύτερες ρίζες, είναι πιο ανθεκτικά στην ξηρασία καθώς μπορούν να φτάσουν το νερό πιο κάτω στο έδαφος.
Μια άλλη λύση είναι η χρήση των σωστών σταφυλιών: «Η ζέστη είναι πρόβλημα για όλες τις ποικιλίες, αλλά όπως γνωρίζουμε οι γηγενείς ιταλικές ποικιλίες έχουν πολύ πιο ανεπτυγμένη αντίσταση από τις άλλες, πιστεύω ότι η ιταλική αμπελουργική επιτυχία εξαρτάται και από αυτό το θέμα.»
Ωστόσο, δεν είναι απλώς μια περίπτωση βασιζόμενης σε παλιά αμπέλια και γηγενείς ποικιλίες η κλιματική αλλαγή προκαλεί μια αλλαγή στο πού είναι καλύτερο να φυτευτούν οι αμπελώνες.
Έπειτα, ο Cappello πρότεινε ότι οι αυξανόμενες θερμοκρασίες οδηγούν σε μια γενική ώθηση σε ανηφόρα: «Τα ιταλικά οινοποιεία που χρησιμοποιούν λοφώδη ή ορεινή αμπελοκαλλιέργεια σήμερα έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Οι ειδικοί στο κρασί παρατηρούν μια συνεχή αναζήτηση για περιοχές υψηλότερου υψομέτρου».
Αυτό το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτο στην περιοχή του Abruzzo, όπου οι καλλιεργητές επιλέγουν να φυτέψουν μακριά από τις ακτές της Αδριατικής προς τα βουνά. Στην πραγματικότητα, το Consorzio Tutela Vini d’Abruzzo αύξησε το υψόμετρο που επιτρεπόταν η φύτευση από 600 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας σε 800. Στο Alta Langa DOCG, το σπίτι των αφρωδών οίνων υψηλής ποιότητας παραδοσιακής μεθόδου του Piemonte, 250 m.a.s.l. είναι το ελάχιστο υψόμετρο από το οποίο μπορούν να προμηθεύονται φρούτα.
«Όσον αφορά το γεωγραφικό πλάτος όπου είναι δυνατό να φέρει κανείς την αμπελοκαλλιέργεια, ένα σημαντικό διεθνές παράδειγμα είναι η έλξη της Μεγάλης Βρετανίας στην παραγωγή αφρωδών οίνων». Ίσως δεν θα αργήσει πολύς καιρός που οι Ιταλοί παραγωγοί αφρωδών θα ακολουθήσουν το παράδειγμα διαφόρων οίκων σαμπάνιας και θα αγοράσουν την ανθισμένη βιομηχανία κρασιού του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αλλά είναι μια πιο περίπλοκη εικόνα από το να είναι απλώς ο βορράς πιο δροσερός, και επομένως μια πιο βιώσιμη επιλογή για την αμπελοκαλλιέργεια, από το νότο. Την ίδια στιγμή που η Σικελία έχει τσιτσιρίσει καθώς ο υδράργυρος προβλέπεται να εκτιναχθεί στους 48°C, κοντά στο ευρωπαϊκό ρεκόρ θερμοκρασίας που σημειώθηκε στις Συρακούσες τον Αύγουστο του 2021, ο Cappello σημείωσε ότι η επιρροή της Μεσογείου έχει λειτουργήσει ως κρίσιμος ρυθμιστής, με αποτέλεσμα μια μεγάλη ημερήσια σειρά και πρωινές ομίχλες στα δυτικά του νησιού, όπου εδρεύει η Musita: «Παρά τις υψηλές θερμοκρασίες και το όλο και πιο εχθρικό κλίμα, είμαι πεπεισμένος ότι η παραγωγή της Σικελίας δεν θα επηρεαστεί από τον κλιματικό παράγοντα».
Οι αμπελώνες της Musita επίσης δεν είναι καλυμμένοι. Κατά την επίσκεψη τον Μάιο, ο Cappello εξήγησε: «Δεν έχουμε γρασίδι στο έδαφος, επομένως υπάρχει λιγότερος ανταγωνισμός με τις ρίζες των αμπελιών». Ανέφερε επίσης ότι αυτή η κίνηση κατά της καλλιέργειας κερδίζει δημοτικότητα και στην άλλη άκρη της χώρας στους αμπελώνες Piemonte.
Στην ανατολική πλευρά της Σικελίας, η Αίτνα έχει δύο βασικά πλεονεκτήματα όταν πρόκειται να ξεφύγει από τη χειρότερη ζέστη: υψόμετρο και μερικούς θύλακες μη εμβολιασμένων αμπελιών πριν από τη φυλλοξήρα, οι οποίες έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα ανθεκτικές στην ξηρασία σε άλλα μέρη του κόσμου.
Ωστόσο, ενώ η συνολική του προοπτική για το μακροπρόθεσμο μέλλον της οινοβιομηχανίας της Ιταλίας ενόψει της κλιματικής αλλαγής ήταν γενικά θετική, ο Cappello ήταν κάπως λιγότερο αισιόδοξος για την υποστήριξη των αμπελουργών από την κυβέρνηση ενόψει αυτής της κρίσης: «Δυστυχώς πολιτική είναι ένα πολύ αργό μηχάνημα, που δύσκολα συμβαδίζει με τους ρυθμούς της φύσης. Μπορώ να πω ότι χρειαζόμαστε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, η οποία προβλέπει τη βελτίωση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας».
Μιλώντας με τον Cappello, φαίνεται ότι η Ιταλία διαθέτει αρκετά από τα εργαλεία που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ειδικά όσον αφορά την αφθονία των γηγενών ποικιλιών σταφυλιού και τις άφθονες περιοχές με μεγάλο υψόμετρο αλλά οι παραγωγοί δεν μπορούν να επαναπαυτούν στα αμπελόφυλλα τους.
Τέλος, ο αμπελουργικός χάρτης της Ιταλίας θα μπορούσε να αλλάξει βαθιά τα επόμενα χρόνια ως άμεση συνέπεια αυτής της αναζήτησης για λιγότερο εχθρικά περιβάλλοντα καλλιέργειας. Εάν οι παραγωγοί δεν επιλέξουν πιο δροσερά οικόπεδα, η ουσία φαίνεται να είναι ότι θα γίνει πιο δύσκολο να δημιουργήσουν τα «φρέσκα» και «ισορροπημένα» κρασιά που περιμένουν οι καταναλωτές.
