Το Διεθνές Δικαστήριο (International Court of Justice – ICJ), το κύριο όργανο δικαιοσύνης του ΟΗΕ, που συνέρχεται στις 11 και 12/01 2024, θα βασίσει την απόφασή του στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία του 1948, στην οποία το Ισραήλ προσχώρησε σχεδόν μόλις ιδρύθηκε το κράτος.
Ron Kampeas / JTA
Οι Ισραηλινοί θα πρέπει να ελπίζουν ότι το ICJ θα διατάξει να σταματήσει η επιχείρηση στη Γάζα.
Gideon Levy
«Το Ισραήλ δεν πήγε σε πόλεμο για να διαπράξει γενοκτονία –δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό– αλλά την διαπράττει στην πράξη, ακόμη και χωρίς να το σκοπεύει. Κάθε μέρα που περνά σε αυτόν τον πόλεμο, με τους εκατοντάδες νεκρούς, ενισχύει την υποψία».
Όποιος βλέπει την άσκοπη συνέχιση του πολέμου και τις διαστάσεις των δολοφονιών και των καταστροφών στη Λωρίδα της Γάζας, και θέλει να βάλει τέλος στην απάνθρωπη ταλαιπωρία περισσότερων από δύο εκατομμυρίων ανθρώπων, πρέπει να ελπίζει, ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ), θα εκδώσει ένα προσωρινό μέτρο που θα διατάσσει την αναστολή των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ [στη Λωρίδα της Γάζας]».
Ο Gideon Levy είναι ένας από τους πιο γνωστούς δημοσιογράφους του Ισραήλ, ανάμεσα σ’ αυτούς που θεωρούνται ως «δημοσιογραφική συνείδηση» της χώρας. Βραβευμένος αρθρογράφος της ιστορικής εφημερίδας Haaretz (ιδρύθηκε το 1918). Θεωρείται μια κορυφαία προοδευτική φωνή που συχνά έχει διαφωνήσει με την πολιτική της χώρας του για το Παλαιστινιακό.
Άποψη της αίθουσας του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ) κατά την ακρόαση της υπόθεσης της Γκάμπια κατά της Μιανμάρ που κατηγορείται για γενοκτονία του πληθυσμού της μειονότητας των Ροχίνγκια, – Χάγη, Ολλανδία, 10 Δεκεμβρίου 2019 (φωτογραφία: YVES HERMAN/REUTERS)
Ίσως η πιο διάσημη δικαστική υπόθεση στην ιστορία του Ισραήλ ήταν η δίκη του Adolf Eichmann , ενός από τους αρχιτέκτονες του Ολοκαυτώματος. Την επόμενη εβδομάδα, περισσότερα από 60 χρόνια αργότερα, οι δικηγόροι της ισραηλινής κυβέρνησης θα αντιμετωπίσουν και πάλι έναν ισχυρισμό για γενοκτονία — αλλά αυτή τη φορά ως κατηγορούμενοι και όχι ως εισαγγελείς.
Αυτή η ζοφερή ιστορία εξηγεί γιατί το Ισραήλ επέλεξε να συνεργαστεί με το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης, το οποίο θα σταθμίσει τον ισχυρισμό της Νότιας Αφρικής ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στον πόλεμό του κατά της Χαμάς στη Γάζα. Το Ισραήλ είναι έξαλλο με την κατηγορία, την οποία χαρακτήρισε διαστροφή της κατηγορίας για τη γενοκτονία.
Το ICJ θα βασίσει την απόφασή του στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τη Γενοκτονία του 1948, στην οποία το Ισραήλ προσχώρησε σχεδόν αμέσως μόλις ιδρύθηκε ως κράτος, επειδή η σύμβαση συντάχθηκε στον απόηχο του Ολοκαυτώματος, με την ελπίδα να αποτραπεί μια άλλη γενοκτονία.
«Το Ισραήλ αποφάσισε να στείλει μια νομική ομάδα επειδή αυτή η αίτηση της Νότιας Αφρικής είναι εξωφρενική, και θα αμυνθούμε ενάντια σε αυτά τα ψέματα», δήλωσε ο Lior Hayat, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ, σε συνέντευξή του.
Δείτε τι κρύβεται πίσω από την κατηγορία, πώς υπερασπίζεται το Ισραήλ τον εαυτό του και τι να προλάβουμε.
Οι δικαστές στο Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) πριν από την έκδοση ετυμηγορίας στην υπόθεση του Ινδού υπηκόου Kulbhushan Jadhav, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο από το Πακιστάν το 2017. Χάγη, Ολλανδία, στις 17 Ιουλίου 2019 (credit: REUTERS/PIROSCHKA VAN DE WOUW)
Ποιος εκδικάζει την κατηγορία και πότε;
Το Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) με έδρα τη Χάγη στην Ολλανδία, εκδικάζει αξιώσεις κατά κρατών. Στο παρελθόν έχει εξετάσει τις διαφορές για τα πάντα, από τις διαφορές στα θαλάσσια σύνορα μέχρι τη χρηματοδότηση των ανταρτικών ομάδων Contras στη Νικαράγουα από τις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1980. Το δικαστήριο, που συγκλήθηκε για πρώτη φορά το 1946, είναι το αποκορύφωμα μιας σειράς διεθνών διασκέψεων που αποσκοπούσαν στην εκδίκαση διαφορών μεταξύ των εθνών ως μέσο αποτροπής του πολέμου.
Το δικαστήριο έχει εξετάσει προηγουμένως υποθέσεις που αφορούσαν τη μεταχείριση των Παλαιστινίων από το Ισραήλ, τη μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ και ένα περιστατικό το 1955 κατά το οποίο μια πτήση της El Al καταρρίφθηκε πάνω από τον βουλγαρικό εναέριο χώρο.
Παράλληλα στη Χάγη εδρεύει και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) που εκδικάζει ποινικές κατηγορίες κατά ατόμων, όπως αρχηγών κρατών ή αρχηγών ενόπλων ατάκτων, συμπεριλαμβανομένου του Μουάμαρ Γκαντάφι της Λιβύης και του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η υπόθεση κατά του Ισραήλ ξεκίνησε στα τέλη του περασμένου μήνα με προσφυγή της Νότιας Αφρικής και οι πρώτες ακροάσεις θα γίνουν στις 11 και 12 Ιανουαρίου 2024.
Γιατί συμμετέχει το Ισραήλ;
Το Ισραήλ έχει την παράδοση να μην εμπλέκεται σε κατηγορίες εγκλημάτων πολέμου εναντίον αξιωματούχων του, εν μέρει επειδή δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος στο σύμφωνο του 2002 που δημιούργησε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ). Υπό το φως των επανειλημμένων ψηφοφοριών στον ΟΗΕ και άλλων καταγγελιών εναντίοι του Ισραήλ, η Ισραηλινή κυβέρνηση θεωρεί τον ΟΗΕ ως βαθιά προκατειλημμένο και θεωρεί ότι οι κατηγορίες πρέπει να αντικρουστούν για να αποφευχθεί η πιθανότητα να την επιβαρύνουν.
Ωστόσο, Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι η κατηγορία της γενοκτονίας είναι υπερβολική για να την αγνοήσει ένα κράτος που γεννήθηκε στις στάχτες του Ολοκαυτώματος. «Το κράτος του Ισραήλ θα παρουσιαστεί ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για να διαλύσει την παράλογη “συκοφαντία αίματος” της Νότιας Αφρικής», δήλωσε στις 2 Ιανουαρίου, o κυβερνητικός εκπρόσωπος ο Levy Eylon.
Σύμφωνα με φήμες που έχουν κυκλοφορήσει, ο Άλαν Ντέρσοβιτς, επίτιμος καθηγητής Νομικής του Χάρβαρντ και δικηγόρος του Ισραήλ, θα είναι μέλος της νομικής ομάδας του Ισραήλ, αν και δεν έχει επιβεβαιώσει ακόμη τη συμμετοχή του. Ο Ντέρσοβιτς συμμετείχε στις νομικές ομάδες άλλων διάσημων κατηγορουμένων, συμπεριλαμβανομένου του OJ Simpson και, πιο πρόσφατα, του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης δίκης για παραπομπή του. Δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Πέρα από την επιδίωξη ηθικής υπεράσπισης έναντι ενός εγκλήματος για το οποίο έχουν διωχθεί ναζί εγκληματίες πολέμου, υπάρχουν και πρακτικοί λόγοι για να συμμετάσχει το Ισραήλ.
Η διαδικασία του ICJ μπορεί να διαρκέσει χρόνια, αλλά εάν μετά τις ακροάσεις στις 11 και 12 Ιανουαρίου βρεθούν αρκετά στοιχεία για να προχωρήσει η διαδικασία, το ICJ μπορεί να διατάξει τα μέρη που συμμετέχουν στον πόλεμο της Γάζας να σταματήσουν τις εχθροπραξίες.
Μια τέτοια δικαστική απόφαση θα δημιουργήσει τη νομική βάση για διάφορες χώρες να μποϊκοτάρουν και να απομονώσουν το Ισραήλ και να περιορίσουν την κίνηση των αξιωματούχων του, εάν το Ισραήλ δεν συμμορφωθεί.
Πριν από δύο χρόνια, η Ουκρανία ζήτησε και έλαβε παρόμοια εντολή από το δικαστήριο στις προσπάθειές της να αποκρούσει τη ρωσική εισβολή. Όμως, ενώ και οι δύο υποθέσεις αφορούν το έγκλημα της γενοκτονίας, οι δίκες της Ρωσίας και του Ισραήλ διαφέρουν: η Ουκρανία δεν κατηγορεί τη Ρωσία για γενοκτονία, πήγε στο ICJ για να αντικρούσει την κατηγορία της Ρωσίας ότι η ίδια διαπράττει γενοκτονία – την οποία ο Πούτιν ανέφερε ως πρόσχημα για τον πόλεμο.
«Η Ρωσία, που είναι τεράστια χώρα, αγνόησε την εντολή. Αλλά το Ισραήλ, μια μικρή χώρα σύμμαχος της Δύσης, δεν έχει την πολυτέλεια να κάνει το ίδιο. Εάν το Ισραήλ διαταχθεί να κάνει αυτό που είχε διαταχθεί να κάνει η Ρωσία, δηλαδή να αναστείλει αμέσως τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις, θα ήταν σίγουρα κακό για το Ισραήλ από την άποψη των δημοσίων σχέσεων. Δεν θέλεις να παραβιάζεις το διεθνές δίκαιο. Δεν θέλεις να τσακώνεσαι όταν σου λένε να σταματήσεις να το κάνεις», είπε ο Orde Kittrie, καθηγητής νομικής στο πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι δεν θα εφαρμόσει καμία εντολή που θα στοχεύει το Ισραήλ ως αποτέλεσμα των κατηγοριών για γενοκτονία. «Βρίσκουμε αυτή την προσφυγή άχρηστη, αντιπαραγωγική και απολύτως αβάσιμη», δήλωσε την Τετάρτη ο εκπρόσωπος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας Τζον Κίρμπι.
Άνθρωποι με παλαιστινιακές και νοτιοαφρικανικές σημαίες σε διαδήλωση υποστήριξης των Παλαιστινίων στο Three Anchor Bay στο Κέιπ Τάουν, Νότια Αφρική, 22 Οκτωβρίου 2023. (ESA ALEXANDER/REUTERS)
Γιατί κάνει την προσφυγή η Νότια Αφρική;
Η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής βλέπει τον εαυτό της ως προπύργιο ενάντια σε αυτό που θεωρεί δυτικό ιμπεριαλισμό. Παράλληλα, θέλει να υπονομεύσει την ιδέα που κυριαρχεί στη Δύση ότι, από το τέλος του απαρτχάιντ στις αρχές της δεκαετίας του 1990, έχει μετατραπεί σε χώρα διαφθοράς και αυταρχισμού που συμμαχεί με ανελεύθερα καθεστώτα.
Το 2017, η Νότια Αφρική αγνόησε ένα ένταλμα του ΔΠΔ για τη σύλληψη του τότε Σουδανού προέδρου Ομάρ αλ-Μπασίρ με κατηγορίες για γενοκτονία, και του επέτρεψε να εισέλθει στη χώρα.
Εκτός από την κατηγορία για γενοκτονία, έχει ενστερνιστεί τις κατηγορίες ότι το Ισραήλ είναι ένοχο για το απαρτχάιντ, το έγκλημα των θεσμοθετημένων φυλετικών διακρίσεων που ήταν το χαρακτηριστικό γνώρισμα της Νότιας Αφρικής υπό την κυριαρχία της λευκής μειονότητας για δεκαετίες. Οι ηγέτες του δεν συγχώρεσαν ποτέ το Ισραήλ για τη συμπάθεια του στο καθεστώς του απαρτχάιντ. Το κοινοβούλιο της τον Νοέμβριο, σε μια μη-δεσμευτική ψηφοφορία, αποφάνθηκε ότι «η κυβέρνηση πρέπει να απελάσει τους Ισραηλινούς διπλωμάτες».
«Η Νότια Αφρική ασχολείται με το Παλαιστινιακό ζήτημα από το τέλος του απαρτχάιντ και την ίδρυση του κράτους της. Ήταν ένα σημαντικό ζήτημα στην πολιτική της Νότιας Αφρικής και μεταξύ των νοτιοαφρικανών ηγετών», είπε στο Vox ο Μάικλ Γουόλς, επισκέπτης μελετητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Μπέρκλεϊ.
Ποια είναι η βάση για την κατηγορία της γενοκτονίας;
Οι φιλοπαλαιστίνιοι ακτιβιστές και οι αντισιωνιστές κατηγορούν το Ισραήλ για γενοκτονία από τις πρώτες ημέρες του πολέμου – έναν ισχυρισμό που οι Ισραηλινοί και άλλοι μελετητές σε όλο το πολιτικό φάσμα έχουν αρνηθεί σθεναρά τόσο σε αυτή τη σύγκρουση όσο και σε προηγούμενες. (Μια πρόσφατη επιστολή μιας ομάδας δημοσίων προσώπων του Ισραήλ –που δεν σχετίζεται με την υπόθεση του ICJ– κατηγόρησε ορισμένους Ισραηλινούς αξιωματούχους για υποκίνηση σε γενοκτονία, και όχι για το ίδιο το έγκλημα της γενοκτονίας.)
Στο κατηγορητήριο της Νότιας Αφρικής στο ICJ, αυτό που περιγράφεται ως πράξεις γενοκτονίας και πρόθεσης γενοκτονίας, βασίζεται σε πολλά από τα επιχειρήματα που προέβαλαν οι φιλοπαλαιστίνιοι ακτιβιστές τους τελευταίους μήνες.
Οι πράξεις προέρχονται από ειδήσεις για τη σφαγή, η οποία σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Γάζας που διοικείται από τη Χαμάς, έχει ξεπεράσει τα 22.000 θύματα Παλαιστινίων, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων παιδιών. Αυτός ο αριθμός δεν κάνει διαφοροποίηση μεταξύ αμάχων και μαχητών.
Περιλαμβάνονται επίσης προειδοποιήσεις από διεθνείς φορείς ότι ο πληθυσμός του θύλακα βρίσκεται στα πρόθυρα μαζικής πείνας και ασθενειών. «Οι πράξεις στις οποίες έχει εμπλακεί το Ισραήλ … έχουν γενοκτονικό χαρακτήρα, λαμβανομένου υπόψη της φύσης, του πεδίου και του πλαισίου τους», αναφέρει το έγγραφο της κατηγορίας.
Επιδιώκοντας να εδραιώσει την πρόθεση (δεδομένου ότι η ενοχή προϋποθέτει απόδειξη συγκεκριμένης πρόθεσης), η Νότια Αφρική παραθέτει δηλώσεις Ισραηλινών ηγετών, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, υποστηρίζοντας ότι είναι γενοκτονικές.
Η πρόθεση είναι ένα «εξαιρετικά σημαντικό» στοιχείο επειδή «απαιτείται απόδειξη μιας συγκεκριμένης πρόθεσης να καταστραφεί μια ομάδα εν όλω ή εν μέρει», σύμφωνα με μια ανάλυση των Alaa Hachem και Oona Hathaway στο Just Security, μια διαδικτυακή δεξαμενή σκέψης ασφάλειας που από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Στην αίτησή της ης Νότια Αφρική παραθέτει μια ομιλία που εκφώνησε ο Νετανιάχου στην Κνεσέτ, όπου χαρακτήρισε τον πόλεμο ως “έναν αγώνα μεταξύ των παιδιών του φωτός και των παιδιών του σκότους, μεταξύ της ανθρωπότητας και του νόμου της ζούγκλας”, τον οποίο η Νότια Αφρική αποκάλεσε “απανθρωπιστικό”, ένα θέμα στο οποίο επανέρχονταν σε διάφορες περιστάσεις.
Όπως σημείωσε ο καθηγητής νομικής Orde Kittrie: «Αυτό το απόσπασμα και μερικά άλλα που καταγράφονται στην αίτηση της Νότιας Αφρικής, δεν αναφέρονται στους Παλαιστίνιους στο σύνολό τους αλλά στη Χαμάς. Οι Ισραηλινοί ηγέτες σε άλλες περιπτώσεις έχουν καταστήσει σαφές ότι ο πόλεμος τους είναι πόλεμος με την τρομοκρατική ομάδα που ξεκίνησε τη σύγκρουση με σφαγές που στοίχισαν τη ζωή σε περίπου 1.200 ανθρώπους, στην πλειονότητά τους αμάχους, στις 7 Οκτωβρίου».
Όπως είπε ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Yoav Gallant τον περασμένο μήνα σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ Lloyd Austin: «Ο πόλεμος μας εναντίον της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς, είναι πόλεμος εναντίον της Χαμάς – δεν είναι πόλεμος εναντίον του λαού της Γάζας».
Άλλα πιο καταδικαστικά αποσπάσματα που αναφέρονται στο κατηγορητήριο της Νότιας Αφρικής προέρχονται από στοιχεία της ισραηλινής άκρας δεξιάς. Παρατίθεται, για παράδειγμα, δήλωση του Amichai Eliahu, υπουργού κληρονομιάς και μέλος του κόμματος Otzma Yehudit (Εβραϊκή Δύναμη), σύμφωνα με την οποία: «Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως μη εμπλεκόμενοι πολίτες στη Γάζα».
Ωστόσο, είπε ο καθηγητής Orde Kittrie: «αυτοί οι άνθρωποι δεν συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων για τον πόλεμο. Οι Νοτιοαφρικανοί επισημαίνουν μερικές δηλώσεις [ακροδεξιών] μελών της Κνεσέτ, βγάζοντας αυτές τις δηλώσεις εκτός του πλαισίου τους».
Όπως δήλωσε ο Yaniv Roznai, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Reichman στο Ισραήλ, σε ένα podcast για το UnXeptable, μια ομάδα που αντιτίθεται στις μαζικές δικαστικές μεταρρυθμίσεις που επεδίωξε ο Νετανιάχου πριν από τον πόλεμο:
«Αυτό μπορεί να συμβαίνει, αλλά καθήκον του Netanyahu και άλλων είναι να πείσουν τους συμμάχους τους στην κυβέρνηση να αποφεύγουν να εκφράζουν φαντασιώσεις εθνοκάθαρσης σε μια εξαιρετικά επικίνδυνη στιγμή. “Αντί να καταλάβουμε ότι οι λέξεις έχουν νόημα, ότι βρισκόμαστε σε καιρό πολέμου και ότι πρέπει να προσέχουνε τι λένε και να μην λένε ανόητα πράγματα” είπε ο Νετανιάχου και άλλοι»,
Ποια θα είναι η θέση του Ισραήλ;
O καθηγητής Orde Kittrie, είπε ότι το Ισραήλ θα είναι σε θέση να αποδείξει ότι έχει θεσπίσει μέτρα μετριασμού στη στρατιωτική του εκστρατεία:
«Η εκτεταμένη εκ των προτέρων προειδοποίηση του Ισραήλ και άλλα μέτρα για τον μετριασμό των ζημιών στους αμάχους της Γάζας καθιστούν σαφές ότι ο στόχος του Ισραήλ δεν είναι να διαπράξει γενοκτονία αλλά να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες Παλαιστινίων αμάχων, ενώ ασκεί νόμιμα τα δικαιώματα του Ισραήλ να σώσει τους ομήρους πολίτες του, και να διασφαλίσει ότι ο πληθυσμός του Ισραήλ θα είναι ασφαλής από περαιτέρω επιθέσεις».
Ισραηλινοί εκπρόσωποι έχουν επίσης προτείνει ότι το Ισραήλ πρέπει να επιδιώξει να αντιστρέψει τα πράγματα και να προβάλλει κατηγορίες για γενοκτονία κατά της Χαμάς.
«Η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς – η οποία διαπράττει εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και επιδίωξε να διαπράξει γενοκτονία στις 7 Οκτωβρίου – είναι υπεύθυνη για τα δεινά των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας, χρησιμοποιώντας τους ως ανθρώπινες ασπίδες και κλέβοντας ανθρωπιστική βοήθεια που προορίζεται γι’ αυτούς», ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του.
Πηγή: Zougla.gr
